‘Een ding is zeker: we moeten straks allemaal veel langer doorwerken’
Esra Can
Het personeelstekort wordt de komende decennia nog vele malen groter, zien verschillende onderzoekers van de HvA. In een kennissessie kwamen ze bijeen om de pijnpunten bloot te leggen. ‘Er komen ethische dilemma's aan: wie bieden we straks nog zorg?’
Nederland kan de borst natmaken, stelt Hafid Ballafkih, lector Arbeid en menselijk kapitaal in transitie. Zijn toon is dringend, de boodschap niet vrolijk. ‘Het tekort aan personeel wordt zo groot, dat we ethische dilemma’s voor de kiezen zullen krijgen. Zoals: gaan we straks nog 70-plussers behandelen in de zorg?’
‘Over vijftien jaar komen we zeker een half miljoen arbeiders tekort’
Ballafkih vertelt dat vandaag in een kennissessie van de HvA, een digitale vergadering waarin onderzoekers hun inzichten delen. ‘Bekende tekortsectoren als het onderwijs en de zorg kraken al, de vraag naar arbeid zal alleen maar toenemen.’ Belangrijkste reden is de vergrijzing: er zijn straks disproportioneel veel oude mensen. ‘Over vijftien jaar komen we zeker een half miljoen arbeiders tekort’, ziet Ballafkih.
Oplossingen op de HvA
Vraag is: wat kunnen we ertegen doen? In een Teams-vergadering over het dramatische tekort kwamen onderzoekers van de HvA vandaag bijeen om dat te bespreken. De onderzoekers kregen kans uit te leggen aan wat voor oplossingen ze werken om de tekorten in verschillende sectoren straks het hoofd te bieden.
Jesse Aarden bijvoorbeeld, onderzoeker van het Smart Health and Vitality Lab. Hij weet: binnen tien jaar stijgt het aantal 75-plussers van 1,3 miljoen naar 2,1 miljoen. ‘Dat zou betekenen dat straks een op de drie Nederlanders in de zorg moet werken, als we het zorgaanbod willen blijven leveren zoals we nu doen. Maar dat is niet haalbaar, dus zoeken we andere oplossingen.’
Aarden zoekt de oplossing in kunstmatige intelligentie en andere innovatieve interventies. Zodat zorg kan worden voorkomen, of op afstand geleverd kan worden. Hij noemt als voorbeeld de ‘dementievriendelijke buurt’, waar ouderen met alzheimer zouden kunnen blijven wonen. Ook moet er straks meer met algoritmes en op afstand zorg geleverd worden. ‘Het beroep vraagt straks dus andere vaardigheden.’
Beroepen op de schop
Niet alleen de invulling van de zorg moet op de schop. Ook in het onderwijs moet het beroep van leraar worden herzien, vertelt lector Marco Snoek. Hij wijst de zere plek aan: docenten stoppen vaak jammerlijk snel in het onderwijs. ‘We moeten docenten dus niet alleen binnenhalen, maar behouden. Het beroep van leraren moet aantrekkelijker worden.’
Hoe? Snoek verkent nu of het mogelijk is om leraren minder lesuren te laten geven. Kinderen krijgen dan minder, maar hopelijk wel beter les. Leraren zouden dan namelijk meer tijd overhouden om onderling te kunnen overleggen hoe hun lessen beter kunnen. En dat maakt hun beroep aantrekkelijker, zodat ze hopelijk meer in het onderwijs blijven.
Doorwerken
De kennissessie biedt inkijkjes in de oplossingen waaraan wordt gewerkt. Maar wat vaststaat, is dat we opofferingen zullen moeten maken, ziet Ballafkih. Minder zorg die geleverd kan worden, bijvoorbeeld, of minder lesuren voor kinderen op school. Volgens Ballafkih moet Nederland zich meer gaan voorbereiden op krimp dan het land nu doet.
‘En een ding is zeker: we zullen allemaal veel langer moeten doorwerken’, ziet hij. ‘Dat is iets waar we onszelf op moeten voorbereiden. De tijd van geloven in groei is voorbij: we zullen ons collectief moeten in gaan stellen op gecontroleerde krimp.’
