Moet je voorrang krijgen op een woning als je een cruciaal beroep hebt?
Roman Bereshev/Shutterstock (bewerkt door HvanA)
Leraren en verplegers zijn ‘cruciale’ beroepen: ze zijn hard nodig in Amsterdam, maar hebben vaak moeite met het vinden van een betaalbaar huis. Wat als je ze voorrang geeft op een woning, is dat een (eerlijke) oplossing? HvA-lector Stan Majoor doet daar onderzoek naar.
Toen hij in 1997 naar de hoofdstad trok als student, was Amsterdam nog ‘een stad met veel vrijwilligers, paradijsvogels en kunstenaars,’ memoreert HvA-lector Stan Majoor. En de Baarsjes, waar hij woonde? Dat was toen nog ‘een slechte buurt waar je goedkoop kon wonen’. Alles was minder opgepimpt dan nu, maar het had wel iets romantisch, die stad.
Vijfentwintig jaar later is Amsterdam opgeknapt maar ook onbetaalbaar geworden, zeker voor starters. ‘Het succes van Amsterdam maakt haar dus ook kapot’, ziet Majoor, die in zijn lectoraat onderzoek doet naar dit soort grootstedelijke vraagstukken. Want waar moeten nu de afgestudeerde leraren en verplegers wonen, mensen die niet veel verdienen maar juist zo hard nodig zijn in de stad? Woningen zijn voor hen te duur geworden.
Ik zag dat de gemiddelde verkoopprijs van een Amsterdams huis in tien jaar tijd is gestegen van 250.000 euro tot boven de zes ton, vandaag de dag. Onbetaalbaar voor de meeste starters: waar is het toch zo misgegaan?
‘Het lijkt erop alsof het een soort perfect storm is geweest in Amsterdam. De populariteit van de stad is ten eerste enorm gegroeid. Er zijn veel expats en internationale studenten bijgekomen, maar niet genoeg nieuwe woningen. Beleggers met diepe zakken werd ondertussen niets in de weg gelegd om pandjes op te kopen en ze voor steeds hogere prijzen te verhuren. Dat dreef de prijs enorm op. Wie zijn de dupe? Huurders en startende kopers.’
‘Sindsdien is het steeds meer een kwestie geworden van wat de gek ervoor geeft. Op dit moment is vooral de middenklasse de dupe, waaronder cruciale beroepen als leraren en verplegers. Zij verdienen te veel voor een sociale huurwoning, maar te weinig om te kunnen kopen. Daar moeten we oplossingen voor verzinnen.’
‘Wonen en huren in Amsterdam blijft onbetaalbaar, dat probleem los je hier niet mee op’
Een zo’n oplossing die Majoor onderzoekt: ‘cruciale’ beroepen voorrang bieden op woonruimte in de stad. Elk jaar reserveert de gemeente Amsterdam al tientallen woningen per jaar voor leraren, verplegers en politie. Het tekort aan die beroepen is immers groot, maar de woningmarkt zit potdicht.
Wat gaan jullie precies onderzoeken?
‘We doen dit onderzoek samen met de UvA, waarbij wij ons specifiek focussen op basisschoolleraren in Amsterdam. Wat zijn de woonwensen van deze professionals? En als je ze voorrang geeft op een woning, zorgt dat er dan voor dat zij in het Amsterdamse onderwijs blijven werken?’
‘We zullen onder meer in gesprek gaan met studenten van de Pabo-HvA die aan het eind van hun studie zitten. Die vragen zich vermoedelijk nu al af: waar wil ik straks werken en wonen, en gaat me dat überhaupt lukken? Hoe belangrijk een woonplek in de stad voor hen is en of de voorrangsmaatregel op een woning zin heeft, daar willen we achterkomen.’
Voorrang geven aan leraren, is dat nu goed beleid of symptoombestrijding? De woningmarkt zelf wordt er namelijk niet betaalbaarder van.
‘Ik denk allebei. Het lastige is dat de prijs van woningen bepaald wordt door allerlei fiscale regels en beleid uit Den Haag waaraan de gemeente Amsterdam zelf niets kan doen. Die kijkt dus: wat kunnen we dan wél doen?’
‘Daarom kom je uit bij dit soort sympathieke lapmiddelen. Ben je straks afgestudeerd leraar en maak je als individu hierdoor kans op een huurwoning, dan is het voor jou zeer waardevol. Maar wonen in Amsterdam zelf blijft voor velen te duur, dat probleem los je hier inderdaad niet mee op.’
Is het niet wat oneerlijk dat we een leraar voorrang geven op een woning en niet bijvoorbeeld de bouwvakker, barvrouw, schoonmaker of artiest? Dit zijn ook beroepen die weinig verdienen en voor heel wat mensen ‘cruciaal’ zijn.
‘Goed punt, want wat vinden we eigenlijk een ‘cruciaal’ beroep? Het gaat nu steeds over leraren, verplegers en politiemensen: zij zijn een soort troetelsleutelberoepen geworden. Maar schoonmakers zijn toch ook cruciaal, waarom hen dan geen woning geven? En moet je dan op den duur weer bijstellen wie er voorrang moet krijgen op een woning in de stad?’
‘We moeten een lans breken voor leraren, anders blijven problemen zich opstapelen’
‘Eerlijk gezegd denk ik dat we niet eeuwig moeten doorgaan met dit soort voorrangsmaatregelen, het blijven namelijk lapmiddelen. Al vind ik wel absoluut dat we een lans moeten breken voor leraren. Heeft een stad geen goede leraren, dan heeft dat rechtstreeks invloed op de kinderen. De problemen in je stad zullen zich dan blijven opstapelen.’
Stel, ik ben afgestudeerd leraar aan de HvA, kan ik dan niet gewoon beter elders gaan wonen en werken? Als het hier in Amsterdam toch niet te betalen is...
‘Misschien zullen jongeren hun blik inderdaad wat moeten verruimen, ook als ze straks in Amsterdam gaan werken. Zelf heb ik een halfjaar in Zaandam gewoond: een stuk goedkoper, maar nog hartstikke dichtbij. In twee minuten stond ik op station Sloterdijk.’
‘Ik denk wel echt dat jongeren moeten blijven opkomen voor betaalbare woonruimte in hun stad, zoals je bij het Woonprotest zag. Amsterdam heeft altijd veilige, betaalbare woonruimte te bieden gehad aan alle mensen. Dat maakte de stad juist zo uniek en divers. Als we zo doorgaan, krijg je een soort uniforme tweeverdienersstad waarbij iedereen vooral bezig is hard te werken om het hoofd boven water te houden. Wat doet dat met de ziel van deze stad?’
