Studeren zonder verblijfsvergunning? HvA wil structurele oplossing
Daniël Rommens
Kinderen zonder verblijfsvergunning kunnen in Nederland zolang ze leerplichtig zijn onderwijs volgen, maar wanneer ze achttien jaar oud zijn vervalt dat recht. Toch willen sommige van deze ongedocumenteerde jongeren gaan studeren. De HvA wil dat mogelijk maken.
Het zijn niet veel jongeren – slechts een handvol – maar elk jaar krijgt Marjolijn Kaak, directeur Studentenzaken, nieuwe aanvragen van een stichting die ongedocumenteerde jongeren helpt om toch een studie te kunnen volgen. En elk jaar doet Kaak alles in haar macht om dat mogelijk te maken.
‘We werken echt langs de randen van de wet’
‘Het gaat vaak om kinderen van arbeidsmigranten of vluchtelingen die geen verblijfsvergunning hebben gekregen maar hier wel blijven. Hun kinderen zijn hier geboren, of op jonge leeftijd gekomen, en mogen van de Nederlandse wet hier onderwijs volgen. Vanaf hun achttiende stopt dat en moeten ze terug naar hun land van herkomst, dat ze dan helemaal niet kennen. Uit onderzoek van de Ombudsman van Metropool Amsterdam blijkt dat veel van hen hier toch blijven en uitgebuit worden als illegale werknemer of in de illegaliteit belanden, zoals de prostitutie.’
Kaak is het niet eens met dat beleid en steekt veel energie in een manier vinden waarop deze jongeren alsnog hun studie kunnen volgen. Maar ze inschrijven is ingewikkeld, want Studielink vereist een geldige verblijfsvergunning.
‘We werken dan echt langs de randen van de wet’, legt Kaak uit. ‘De ene keer werkt het om een toekomstig student als die zeventien is in te schrijven, die heeft op die leeftijd namelijk nog wel echt op onderwijs. De andere keer proberen we een studieverblijfsvergunning aan te vragen. Maar dat is omslachtig, omdat de jongere dan eerst terug moet naar het land van herkomst om daar de vergunning aan te vragen.’
Crowdfunding
En dan is er nog het probleem van de studie betalen. Want ongedocumenteerden kunnen geen lening krijgen bij DUO. Meestal zet de stichting A.S.K.V./Steunpunt Vluchtelingen een crowdfunding op, om met het opgehaalde geld de opleiding te kunnen betalen.
De HvA wil nu samen met andere onderwijsinstellingen tot een structurele oplossing komen. Zo zei bestuursvoorzitter Jopie Nooren tijdens een bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger dat onderwijsinstellingen al vroeg in contact moeten komen met deze jongeren, omdat zij altijd te horen krijgen dat ze door hun verblijfsstatus geen vervolgonderwijs kunnen volgen. ‘Dus moeten we ze niet kwijtraken na de middelbare school. We moeten ervoor zorgen dat de aansluiting tussen middelbaar onderwijs en het vervolgonderwijs al vroeg gemaakt wordt.’
(In onderstaande video vertelt HvA-bestuurder Jopie Nooren over de rol van de HvA bij het bieden van onderwijs aan ongedocumenteerden. Tekst loopt door onder video.)
Maar wat is dan de structurele oplossing? Ook die blijft ingewikkeld, legt Kaak uit. ‘Die zijn we nu met z’n allen, en in samenwerking met juristen, aan het uitdokteren. Het zal maatwerk blijven, maar een van de manieren is zo’n student inschrijven voor contractonderwijs.
Deze vorm wordt nu vooral gebruikt door werknemers die alleen een bepaald semester willen volgen om hun vakkenis te vergroten. Zij betalen dan slechts voor dat onderdeel en krijgen daarvoor een certificaat. Ongedocumenteerde studenten kunnen in losse stukken als het ware de hele opleiding kopen. Ze krijgen dan geen diploma, maar wel een certificaat dat aantoont dat ze de opleiding succesvol hebben afgerond.’
Ook hierbij blijft geld een probleem, want contractonderwijs wordt vaak voor een hogere prijs aangeboden dan het wettelijk collegetarief. Kaak: ‘De vraag is of we als uitzondering voor deze studenten dit type onderwijs voor het wettelijk tarief kunnen aanbieden.’
Kaak kan studenten geen verblijfsvergunning geven, maar een studie kan wel de sleutel zijn tot een betere toekomst, denkt ze. Als een ongedocumenteerde namelijk een diploma haalt voor een beroep waar tekort aan is, dan maakt die namelijk alsnog kans op een werkvergunning in Nederland waardoor die hier legaal zou kunnen verblijven. ‘En mocht een student toch terug moeten naar het land van herkomst, dan kan het helpen dat ze in ieder gevaal een hbo-opleiding hebben afgerond waarmee ze daar aan de slag kunnen.’
