Professor of practice Marleen Stikker: ‘Het internet manipuleert ons’

28 januari 2021
Beeld:

Sebastiaan ter Burg (CC BY 2.0, via Flickr) | Marleen Stikker

Geplaatst door
Marloes van de Wakker
Op
28 januari 2021

Voel jij je vaak bekeken online? Volgens internetpionier Marleen Stikker kan het anders. De nieuwe Professor of Practice van de HvA zegt dat het internet kapot is. Ze wil het vervangen voor een eerlijkere versie met meer privacy. ‘We hoeven niet gelijk ons Instagramaccount te verwijderen.’

Dit interview met Marleen Stikker vindt online plaats via Zoom, een systeem dat niet bepaald bekend staat om zijn veiligheid. Waarom spreekt juist zij hier af? ‘We kunnen ook naar Jitsi Meet gaan, die server gebruik ik eigenlijk liever.’ Jitsi maakt internetverbinding mogelijk, maar slaat geen gegevens op van gebruikers zoals Zoom dat doet. Waarom nog niet iedereen massaal overstapt op Jitsi? ‘Het heeft nog niet zoveel toeters en bellen als Zoom, zoals het kunnen veranderen van de achtergrond. Daarvoor moet het nog verder ontwikkeld worden.’

Marleen Stikker

Marleen Stikker (1962) is internetpionier. Ze stond aan de wieg van het breed toegankelijk maken van internet, via het opzetten van de Digitale Stad. Inmiddels vindt ze dat het internet uit de hand is gelopen. In haar boek Het internet is stuk, maar we kunnen het repareren vertelt ze over de macht van bedrijven en instanties online. Ze pleit voor een digitale wereld waarin de mens centraal staat en niet de economie. Ook is ze directeur en mede-oprichter van onderzoeksinstelling Waag, die zich richt op creatieve technologie en sociale innovatie. In 2018 was ze te gast bij Zomergasten.

Stikker wordt donderdag benoemd tot Professor of Practice van de HvA. Dit is een expert die vanuit een bepaald vakgebied advies geeft aan de hogeschool. Voor Stikker is dat digitalisering, een van de drie thema’s waarop de HvA zich wil specialiseren. Vorig jaar werd econoom Kate Raworth benoemd voor het thema duurzaamheid. Later komt er nog een derde Professor of Practice bij voor het onderwerp diversiteit en inclusie.

Je hebt een boek geschreven met de titel Het internet is stuk, maar we kunnen het repareren. Wat bedoel je daarmee?  

‘We kunnen het internet niet meer vertrouwen. Vijfentwintig jaar lang hebben we het internet op zijn beloop gelaten, zonder echt regels vast te leggen. Hierdoor spelen zich achter de schermen allerlei mechanismen af die ons als gebruiker manipuleren: het lekken van data, de bekende fabeltjesfuik en verdienmodellen.’ 

 

‘Je zou er als burger vanuit moeten kunnen gaan dat je beschermd bent. Net zoals dat het vanzelfsprekend is dat het eten in de supermarkt veilig is. Je hoeft niet zelf met een metertje rond te lopen om te controleren of er gif in je kip zit. Daar kun je vanuit gaan. Het wordt tijd dat het internet ook weer veilig wordt en dat we overzicht krijgen over onze eigen privacygegevens. Op deze manier kunnen we het internet nog repareren.’

 

Wat moet een student met die boodschap doen?

‘Digitalisering kom je tegenwoordig in alle beroepen tegen, dus ik vind dat studenten kritisch moeten worden opgeleid tegenover technologie. Je kunt er veel plezier aan beleven, in deze coronatijd houdt het internet toch maar mooi alles draaiende. Maar studenten moeten zich bewust zijn van de gevaren en het feit dat het ook anders kan.’ 

 

‘Hiermee zeg ik niet: verwijder allemaal per direct je Instagram-account, omdat zij je gegevens opslaan en uitwisselen. Nog niet overal zijn goede alternatieven voor. Dit heeft tijd nodig, net zoals het jaren duurde voordat vegetariër zijn makkelijker werd. Vroeger waren er haast geen alternatieven voor vlees, terwijl de winkels nu vol liggen met vleesvervangers. Toch is het niet verkeerd om je bewust te worden van je eigen socialemediagebruik. WhatsApp is ook gewoon in handen van een commercieel bedrijf. Signal is bijvoorbeeld een goed alternatief. Ik zie steeds meer bedrijven en hogescholen die dit gebruiken.’  

Beeld: Waag | Marleen Stikker

Wat ga je precies doen als Professor of Practice op de HvA?

‘Samen met de HvA wil ik kijken hoe het staat met de digitalisering. Welke systemen gebruikt de hogeschool bijvoorbeeld voor bescherming van gegevens? Ik weet nu nog niet precies hoe de HvA hier mee omgaat. Maar als blijkt dat de school niet blij is met bepaalde systemen, kunnen we samen op zoek naar goede alternatieven.’

 

‘Het lijkt me ook leuk om samen te werken met studenten via projecten die we bij Waag hebben lopen. Ik zou het bijvoorbeeld leuk vinden als studenten de onderwerpen van onze projecten voor hun afstudeerscriptie gebruiken.’

 

Vanwege het thuisonderwijs neemt de HvA toetsen af via proctoring. Hoe kijk jij daar tegenaan?

‘Je privacy kun je wel vergeten, iedere beweging wordt vastgelegd. Maar wat ik eigenlijk nog zorgelijker vind, is dat deze surveillance uitgaat van wantrouwen. De aftstand tussen docent en student op scholen is te groot geworden. We gebruiken zulke systemen alleen voor grote groepen, wanneer we de mensen niet echt kennen. Als je in kleine groepen werkt, weet de docent waar een student staat met zijn kennis. Dan weet je dat iemand niet plotseling een 10 kan halen. Je haalt de spiekers er zo tussenuit, dus hoeft niet iedereen te wantrouwen. Maar dit aanpakken gaat veel verder dan alleen digitalisering.’

Je studeerde filosofie. In Zomergasten vertelde je dat dit een van de redenen is waarom je fan bent van de comedyserie The Good Place. Wat spreekt je zo aan? 

‘Deze serie brengt filosofie samen met humor. Ik probeer zelf ook altijd via humor en verbeelding op zoek te gaan naar wat mensen motiveert. Je kunt denken: dat stomme gezeur over dat het internet kapot is, ik laat het maar gebeuren. Maar als mensen het gevoel krijgen dat ze er zelf iets aan kunnen doen, dan vinden ze het leuk. De kernvraag van geluk is andere mensen het gevoel geven dat ze ertoe doen. Daar wil ik aan bijdragen. De grote digitale wereld ziet je namelijk alleen als gebruiker.’