Als eerste uit je familie studeren? Dan helpt een ‘stoomcursus hbo’
Daniël Rommens | De eerste editie van Tune In in 2019
Als je als eerste uit je gezin gaat studeren, dan kan het lastig zijn om je draai te vinden op het hbo. Voor deze zogenoemde eerstegeneratiestudenten begon twee jaar geleden de pilot Tune In: een soort ‘stoomcursus hbo’. Daarmee ervaren deze studenten een sterkere studiestart, blijkt nu uit onderzoek.
Hoe maak je een goede planning? Welke houding verwacht het hbo van je? Hoe spreek je een docent aan als je een mail stuurt en welke hulpmogelijkheden biedt de HvA als je vastloopt? Dat is wat studenten leren bij verschillende workshops van Tune In, het driedaagse zomerprogramma speciaal voor eerstegeneratiestudenten.
Dat programma is bedacht door het lectoraat Kansrijke schoolloopbanen in een diverse stad en heeft nu twee edities gehad: een uitgebreide variant in 2019 en een – mede door corona – beperkte editie in 2020. Het lectoraat wilde onderzoeken of zo’n overbruggingsprogramma deze studenten kan helpen bij een soepelere overgang naar het hbo. Landelijk wordt namelijk geschat dat veertig procent van de hbo-studenten eerstegeneratiestudent is, en die zouden vaker uitvallen of wisselen van studie.
Vertrouwen in eigen kunnen
En dat programma werkt, blijkt nu uit het rapport van hoofdonderzoeker Fiona Veraa. Althans, deelnemers voelen zich beter voorbereid op hun studie na Tune In dan daarvoor, en dat zou zorgen voor meer vertrouwen in hun eigen kunnen. Of dat ook betekent dat ze minder vaak uitvallen of van studie wisselen is niet bekend; het lectoraat maakte namelijk niet gebruik van een controlegroep om de resultaten te vergelijken.
De meerderheid van de deelnemers toont een toename in zogenoemd ‘academisch kaptitaal’, vertelt Veraa in de wekelijkse podcast van HvanA. Dat is een overkoepelende term voor meerdere eigenschappen van een student die bijdragen aan dat gevoel van een sterke studiestart. ‘Dat gaat onder meer over de kennis van de manier van werken in het hbo en de mogelijkheid om hulpbronnen te vinden en te benutten.’
(Benieuwd naar de podcast? Je kunt deze hieronder beluisteren.)
Om dat aan te tonen vroeg Veraa de deelnemers vlak voor en na Tune In een onderzoeksformulier in te vullen op basis van stellingen. Daarnaast voerden de onderzoekers aanvullende gesprekken met de deelnemers na de eerste honderd dagen van hun studie. Daaruit bleek ook de toegevoegde waarde van studentcoaches in het programma. Een deel van deze begeleiders hield via Whatsappgroepen contact met de deelnemers. Daardoor konden de eerstejaars laagdrempelig vragen stellen over de werkwijze op het hbo.
Hoe kun je als docent bijdragen aan duidelijke communicatie over wat het hbo van studenten verwacht? Hoofdonderzoeker Fiona Veraa stelde deze tips op.
- Geef duidelijke voorbeelden. Vertel wat een essay is, hoeveel uren je zou moeten werken aan de opdracht of hoeveel uren er staan voor 1 ects.
- Als docent heb je een verwachting over de manier waarop studenten hun rol invullen. Wees je bewust van jouw verwachting, want studenten dienen te weten hoe ze daaraan kunnen beantwoorden.
- Als docent stel je informele eisen aan studenten, die voor jou wellicht vanzelfsprekend zijn maar niet voor (verschillende groepen) studenten. Wees je daar bewust van en vermijd waar dat kan jargon. Het helpt ook om de achtergronden en perspectieven van studenten te betrekken in voorbeelden in je les.
- Maak een lijst met veelvoorkomende terminologie, zoals bsa, ects, honours class, minor, propedeuse, etc. Eerstegeneratiestudenten kunnen dat thuis niet altijd even snel navragen.
- Koester hoge verwachtingen van studenten en benoem ondersteunende vaardigheden die ze al in huis hebben (wilskracht, veerkracht, doorzettingsvermogen, meertaligheid, drive, etc.).
Eerste van Nederland
De HvA was de eerste hogeschool van Nederland met een programma speciaal voor eerstegeneratiestudenten. Daardoor was er veel media-aandacht voor Tune In en recent werd het programma ook besproken in de Tweede Kamer. Die nam een motie aan over het uitvragen van het opleidingsniveau van de ouders van nieuwe studenten. Onderwijsinstellingen vragen die informatie nu namelijk nog niet, waardoor er geen zicht is op de exacte hoeveelheid eerstegeneratiestudenten. De motie is aangenomen en de verwachting is dat de minister van Onderwijs de onderwijsinstellingen zal stimuleren deze informatie op te vragen voor onderzoeksdoeleinden. Overigens is het dan aan de student zelf of die deze informatie ook daadwerkelijk wil geven.
Nu het onderzoek naar Tune In is afgerond, is het aan de HvA of die het programma wil vervolgen. Een woordvoerder van het hogeschoolbestuur laat weten dat de positieve resultaten reden zijn om het programma op de hele HvA te implementeren. Hoe dat er precies uit zal komen te zien, is nog niet bekend. In ieder geval gaat de afdeling Studentenzaken voor de praktische toepassing in gesprek met alle faculteiten.
Benieuwd naar het hele onderzoek over Tune In? Het rapport en de samenvatting kun je hier bekijken.
