‘Na mijn zomer in Athene kon ik niet meer over vrijheid blijheid schrijven’

Jacob Eikelboom schrijft elke twee weken een column over het verwarrende leven op en rond de hogeschool. Eigenlijk wilde hij de zomer voor studenten inluiden met een vrolijke tekst over vrijheid. Tot hij voet zette in Athene, een stad waar de jongeren op straat liggen.

Voor deze laatste column van het studiejaar was ik begonnen met iets te schrijven over zomerse vrijheid. Iets over topless zonnen in het Oosterpark, je billen laten zien op de HvA-Prideboot of zoenen met wie je maar wil op een festival. 

Maar toen gingen mijn man en ik naar Athene voor een week en daar kon ik niet langer over de heerlijke zomerse vrijheden schrijven. Ik werd er geconfronteerd met een armoede en ellende die alle bovengenoemde vrijheden voor even triviaal maakten.

Elke grote stad heeft zijn daklozen, drugsverslaafden en bedelaars, dacht ik toen we de eerste junks in Athene zagen. Tot we net om de hoek van onze bed and breakfast een straat vol dakloze, graatmagere, snuivende en spuitende Atheense bewoners zagen.

Niet eens in portieken, maar gewoon op de stoep, soms op een kartonnetje, meestal op de vuile stenen. Daarna zagen we nog zo’n straat en nog een. Athene, de stad waar wij onze beschaving op gebouwd hebben, de moeder van Europa. De stad bleek niet alleen rijk aan historisch pracht en praal, maar ook aan mensen die het meeste weghebben van zombies.

Ze leven letterlijk in de goot, wezenloos, verwaarloosd, graatmager en aan de drugs. Jongens, meisjes, mannen, vrouwen, opa’s, oma’s, uit alle lagen van de bevolking zijn op zoek naar wat geld voor sisa. Cocaïne voor de armen heet het spottend, een spotgoedkope drug gemaakt van batterijvloeistof en motorolie. Het middel sloopt je snel, binnen een half jaar ben je dood.

Op dag drie in Athene struikelden we over een jonge jongen van wie niet te achterhalen was of hij nog leefde of niet. Hij lag er alsof hij was achtergelaten als een verfrommelde smerige handdoek. Na dat beeld van totale eenzaamheid kon ik mijn stukje over topless zonnen en blije blote billen niet afmaken.

Om te weten wat er aan de hand is in Athene lees ik wat artikelen die bevestigen wat we zien. Interessanter is de informatie van bewoners uit Athene zelf. Meer dan ooit voelen we de urgentie lokale mensen te ontmoeten. Het leuke aan homo-zijn is dat contact maken geen enkele moeite kost.

Overal waar je als homo komt, is er een soort natuurlijke verbondenheid waardoor je niet moeite hoeft te doen allerlei prietpraatfases te doorlopen om tot een intiem gesprek te komen. En een gesprek over armoede, drugs en verval is intiem. Athens is a trash bin, vat de 28-jarige Hristos de ellende samen. Werkeloosheid, lage lonen, hoge kosten, stelende politici, het zijn ingrediënten voor verval. Hij is te jong om cynisch te zijn, maar dat is zijn verhaal wel.

De leeftijdgenoot Konstantina gaat wat verder in haar observaties en analyse. Ze noemt traditioneel onderwijs en kortetermijnpolitiek als oorzaken van de misère waar haar generatie in leeft. Ik krijg nog steeds les zoals mijn vader ook les kreeg, vertelt ze. Ondertussen is de wereld veranderd, alleen kunnen wij daar niet in mee. Ze werkte zes dagen per week, vaak twaalf uur per dag om de dagelijkse beslommeringen te kunnen betalen. Om een beter leven te krijgen is ze vorig jaar naar Budapest verhuisd.

Ook de dertiger Grigoris noemt de stilstand in het onderwijs als een van oorzaken waarom er geen verandering optreedt in het land. De zombies op straat zijn slechts een klein deel van het echte probleem, vertelt hij. ‘Average people like you and me are ready to snap at any time and any place’. Ze weten niet waar ze met hun wanhoop en woede naar toe moeten. En dat is de afgelopen jaren in sneltreinvaart erger geworden in plaats van beter. Toch blijft hij in Athene, waar hij werkt als theatermaker. En hij is niet de enige. Gays en kunstenaars hebben de toekomst, lijkt het als je door buurten loopt waar het wemelt van de ellende.

Dat vitaliteit en verval hand in hand gaan is hoopgevend. Blijf schrijven over vrijheid als onderdeel van die vitaliteit, benadrukt Grigoris als ik hem vertel dat ik het niet op kon brengen daar nu over te schrijven. Vrijheid is de bron van alles, ook al voelt dat niet altijd zo.

In de taxi naar de haven (we gingen ook nog naar een eiland) had de chauffeur een andere kijk op wat ellende in Griekenland betekent: hitte, droogte en bosbranden. Zijn zus en haar zoon waren een paar jaar terug ternauwernood ontsnapt aan een vuurzee, vertelde hij. De zoon had zijn moeder enthousiast gewekt dat het buiten sneeuwde. Het bleek as die neerdaalde. De jongen had daarmee het leven van zijn moeder en van hem net op tijd gered.

De boot naar Tinos zat vol priesters en gelovigen die naar het eiland gingen om te bidden. In god geloof ik niet, zombies redt hij niet en regen zendt hij niet. Toch heb ik een van de pelgrims gevraagd of ze een gebedje wilden doen voor Athene. Dat de stad en haar bewoners weer mag worden wat het was, de bakermat van beschaving voor iedereen.