Tien jaar Boot-HvA: Als Rayyan klaar is, mag hij buitenspelen
Mats van Soolingen
Al tien jaar zetten studenten en docenten samen met de gemeente en organisaties in Amsterdamse buurten maatschappelijke projecten op voor bewoners. Voor het 10-jarig bestaan van de Buurtwinkel voor Onderwijs, Onderzoek en Talentontwikkeling (Boot) lichten wij er deze week de mooiste uit. Vandaag: De Keukentafel.
Studenten helpen schoolkinderen en hun ouders in Zuidoost en Nieuw-West met huiswerk aan De Keukentafel. Veel ouders zien het begeleiden van de schoolcarrière van hun kind niet als iets vanzelfsprekends, terwijl kinderen er juist veel baat bij kunnen hebben. En voor de studenten is het waardevolle praktijkervaring.
‘Ik was nog bijna nooit in de Bijlmer geweest. In het begin was het wel even wennen, maar inmiddels ken ik de buurt aardig goed,’ zegt Seyma (22). De pedagogiekstudent loopt met zelfverzekerde tred de straat in van ‘haar’ gezin. Als ze aankomt bij nummer 63 drukt ze op de bel. Rayyan, staat er in kleurrijke letters op de deur. Het jongetje doet open en rent meteen de woonkamer weer in. Daar neemt hij triomfantelijk plaats aan de houten tafel, zijn rekensommen al voor zich uitgestald.
Sinds enkele weken komt Seyma elke maandag bij de zevenjarige Rayyan op bezoek. Ze loopt stage in het programma De Keukentafel van Boot, waarbij ouders die niet goed weten hoe ze hun kinderen moeten bijstaan in het onderwijs een steuntje in de rug krijgen. Seyma is een van de tien HvA-studenten die dit semester basisschoolkinderen in Zuidoost begeleiden bij hun schoolwerk. ‘Ik weet al sinds ik jong ben dat ik later voor de klas wil staan,’ vertelt ze terwijl ze een telraam uit haar tas haalt. ‘Door deze stage doe ik praktijkervaring op die ik later kan gebruiken in mijn lessen.’
‘Veel ouders in Zuidoost en Nieuw-West weten niet goed hoe ze hun kind kunnen helpen’
Op de achtergrond staat een tekenfilm van Nickelodeon op; niemand neemt de moeite de televisie uit te zetten. Moeder Jane (44) zet twee glazen sinas op tafel. ‘Hoe was het op school?’ informeert Seyma voordat ze beginnen. ‘Saai,’ zegt Rayyan, ‘want we hadden rekenen. En rekenen vind ik stom.’
Handvatten
Het programma De Keukentafel vond voor het eerst plaats in 2013 in Amsterdam-Zuidoost. Sindsdien hebben 170 gezinnen meegedaan aan het programma, dat een jaar later ook in Nieuw-West van start ging. In ruil voor studiepunten komen studenten van sociaal-agogische opleidingen vijftien weken lang bij gezinnen over de vloer. Zij begeleiden niet alleen kinderen bij het maken van huiswerk, maar ook hun ouders. Want aandacht voor huiswerkbegeleiding is lang niet voor elke ouder vanzelfsprekend.
Dat heeft niet altijd met onwil te maken, zegt projectleider Emma Verspoor. ‘Veel ouders in Zuidoost en Nieuw-West weten simpelweg niet goed hoe ze hun kind het beste kunnen helpen. Ze snappen het Nederlandse onderwijssysteem niet of spreken de taal niet. Met dit programma krijgen zij handvatten om hun kinderen beter te ondersteunen.’
Praktijkbegeleiding
Seyma geeft Rayyan uitleg over de taaloefening die ze gaan doen. ‘Eerst gaat mama lezen, dan jullie samen, en dan jij alleen. Goed?’ Rayyan knikt. Hij laat zijn wijsvinger over de woorden glijden en leest ze langzaam op, afwisselend met moeder Jane, die tegenover hem zit. ‘En nu alle woorden nog een keer, maar dan zelf,’ zegt Seyma als ze klaar zijn. ‘Dat vind ik wel een beetje moeilijk,’ mompelt Rayyan. Seyma wuift met haar hand. ‘Je hebt het net heel goed gedaan, dus waarom zou het nu niet lukken?’ Rayyan straalt. Hij buigt zich meteen weer over zijn papier.
Het is belangrijk dat studenten bij De Keukentafel een band opbouwen met de leerlingen, zegt Verspoor. Dat is niet altijd even makkelijk; sommige kinderen zijn erg gesloten en komen pas na een paar weken een beetje op gang. Er zijn ook leerlingen die zich juist opvallend snel hechten. Zij vertellen bijvoorbeeld dat ze gepest worden op school. ‘Studenten weten niet altijd even goed hoe ze hiermee moeten omgaan,’ zegt Verspoor. ‘Ze worstelen met hun positie. Het kind ziet hen als vertrouwenspersoon; moeten ze dat soort informatie dan doorgeven aan de ouders?’
Om dit soort moeilijkheden te bespreken, krijgen de studenten er elke week praktijkbegeleiding met een derdejaarsstudent Pedagogiek, Sociaal Pedagogische Hulpverlening of Toegepaste Psychologie. De studenten komen in groepjes bij elkaar. Ze vertellen tegen welke problemen ze aanlopen en met welke culturele verschillen ze te maken krijgen. Het verzoek je schoenen uit te doen, een uitgebreide maaltijd voorgezet krijgen die je eigenlijk niet lekker vindt, ouders die niet thuis zijn: hoe ga je daarmee om?
‘Rayyan kan zich moeilijk concentreren. Hij heeft veel energie’
Verspoor: ‘Studenten komen in een omgeving terecht die heel anders is dan de veilige wereld die ze gewend zijn. Dat vinden ze spannend. Meestal groeit hun zelfvertrouwen al na een paar bijeenkomsten en durven ze steeds meer. Na vijftien weken kijken ze er vaak met heel andere ogen naar.’
Complimentjes
Na de taaloefeningen volgen de rekensommen. Rayyan maakt gekke geluidjes met zijn mond. Af en toe kijkt hij door het raam naar buiten, waar zijn rode skelter staat te lonken in de voorjaarszon. ‘Rayyan kan zich moeilijk concentreren. Hij heeft veel energie,’ legt zijn moeder uit. En tegen hem: ‘Nog even volhouden. Als je dit goed afmaakt, mag je buiten spelen.’ Rayyan stopt meteen met wiebelen. In rap tempo leest hij de sommen op: ‘Joost kocht elf tulpen. Hij heeft er zeven geplant. Hoeveel tulpen heeft hij over?’ Rayyan kijkt peinzend omhoog. ‘Vier!’ roept hij dan. Jane klapt in haar handen. ‘Goed zo, Rayyan! Echt heel knap.’
Jane kwam met Boot in aanraking toen ze op het schoolplein een flyer van De Keukentafel in haar handen gedrukt kreeg. Ze was meteen enthousiast. Rayyan heeft geen leerproblemen, maar wat extra begeleiding kan nooit kwaad, redeneerde ze. Bovendien kon ze er zelf ook nog wat aan hebben.
‘Je kunt een gezin niet in vijftien weken veranderen. Het gaat om de kleine stapjes’
Wat ze van Seyma heeft geleerd? ‘Complimentjes geven,’ zegt ze resoluut. Jane heeft een Surinaamse opvoeding gehad en kreeg als kind heel anders les dan haar zoon: strenger en collectiever. Door Seyma heeft ze gezien hoe ze Rayyan individueel kan begeleiden. ‘In het begin zat hij er wel eens ongeïnteresseerd bij. Als ik hem daarop aansprak, werkte dat vaak averechts. Nu zie ik dat je beter het goede gedrag kunt belonen.’ Lachend: ‘Al kan ik op z’n tijd nog steeds streng zijn hoor. Dat blijft belangrijk.’
Voetballer
Volgens Verspoor zijn het vooral de kleine verbeteringen waarvoor De Keukentafel bedoeld is. ‘Je kunt een gezin niet in vijftien weken veranderen. Het gaat om de kleine stapjes.’ Bij een ouderavond kreeg ze onlangs mooie feedback: een moeder die nauwelijks Nederlands sprak, had toch geleerd hoe ze haar zoon kon helpen bij het lezen. ‘Vroeger zette ze hem met een boek op de bank. Nu gaat ze erbij zitten en maakt ze samen met hem een tekening van het verhaal dat hij leest. Ze ziet zijn concentratievermogen toenemen. En dat door zo’n simpele aanpassing.’
Bij De Keukentafel is spelenderwijs leren belangrijk. Studenten gebruiken bij hun begeleiding spelletjes als Memory of Pim Pam Pet. Seyma doet elke week een zelfbedachte drama-oefening met Rayyan. ‘Zullen we maar een beetje bewegen,’ vraagt ze als hij voor de zoveelste keer is afgeleid. Rayyan springt van zijn stoel en trapt een paar keer tegen een denkbeeldige bal. ‘Eens even kijken,’ zegt Seyma nadenkend. ‘Je bent een… voetballer!’ Hij maakt een lassobeweging boven zijn hoofd. ‘En nu een cowboy!’ Na een paar oefeningen zegt ze: ‘En nu ben je een leerling die aan het werk gaat,’ waarna hij weer aan tafel gaat zitten en zijn pen oppakt.
Als Rayyan na anderhalf uur alle oefeningen heeft gemaakt, slaakt Jane een zucht van opluchting. ‘Ik ben zo blij,’ zegt ze tegen hem. ‘Je hebt het echt goed gedaan.’ Ze schuift het onaangeraakte telraam weg. ‘En deze hebben we niet meer nodig.’ Rayyan hoort haar al niet meer. Hij trekt zijn jas aan en rent naar buiten.
Dit artikel verscheen eerder in de publicatie ‘Ontmoet de stad’ die in 2016 door Folia is gemaakt. Tekst: Nina Schuyffel
