Een ‘heel tof project’: hoe bouw je een gezonde wijk?
Anne Posthuma | Het ‘Healthy Urban Living Lab’ van de HvA, in het Bajes Kwartier
Studenten gaan de komende tijd onderzoeken hoe bewoners zich in een nieuwe wijk gezond kunnen voelen en gedragen. Dat doen ze vanuit het ‘Healthy Urban Living Lab’ van de HvA, in het Bajes Kwartier. ‘Dit is geen theorie, dit is het echte leven.’
Het HvA-lab staat vlak naast de grijze gebouwen van de Bijlmerbajes, in een opvallend vrolijk gekleurde keet. De gevangenismuren worden al stukje voor stukje neergehaald. Aan de andere kant staan splinternieuwe, moderne villa’s. Het geluid van bouwwerkzaamheden overheerst en er is goed te merken dat dit gebied volop in ontwikkeling is.
In de komende jaren wordt hier een volledige nieuwe en ‘gezonde’ wijk uit de grond gestampt. Er is plek voor zo’n 1350 woningen – van sociale huur tot koopwoningen voor het middensegment.
Maar een wijk die uitnodigt tot bewegen en gezond leven, hoe ziet dat er dan uit? Verschillende studenten van de HvA gaan zich hier de komende jaren het hoofd over breken.
Binnen in het bontgekleurde lab is het nog opvallend stil. Her en der staan maquettes van futuristisch uitziende gebouwen: het toekomstige Bajes Kwartier. De tijdlijn op de muur verraadt hoe de planning voor de komende jaren eruit gaat zien. Toch zijn er nog een hoop ‘zachte aspecten’ waar de studenten nog invloed op kunnen uitoefenen, zegt Lea den Broeder, bijzonder lector Gezondheid en Omgeving. Dingen als beplanting of bijvoorbeeld de horeca zijn nog niet uitgedacht. Daarnaast zijn er op dit moment nog allerlei gebouwen die ontworpen moeten worden.
Gezonde voeding
Studenten Merel Scheepbouwer en Sahil Saif (beiden toegepaste psychologie) hebben in een andere ruimte een eerste bijeenkomst over hun afstudeerproject. ‘We zijn vorige week aangenomen. Het wordt echt een heel tof project, maar we staan echt nog aan het begin,’ vertelt Merel. Samen met nog een andere student gaan zij vanuit het Living Lab de komende maanden drie dingen onderzoeken: bewegen, ontmoeting en gezonde voeding.
Sahil: ‘Ik dacht eerst dat het een plek zou worden voor alleen de elite’
Toegepaste Psychologie is misschien niet de eerste studie waar je aan denkt bij een project als dit. ‘Maar we zijn juist erg bezig met psychologische vragen, zoals het effect van een ruimte op mensen en met andere gedragsvraagstukken,’ vertelt Merel.
Sahil is zelf opgegroeid in Zuidoost. ‘De Bijlmer was ook een wijk die opgezet is als “gezonde wijk”, maar dat is een beetje anders uitgepakt. Ik ging dagelijks met de metro naar de stad en kwam dan langs halte Spaklerweg. Ik hoorde vanuit de opleiding dat ze hier bezig waren met het nieuwe project en dat leek mij wel heel interessant. Ik dacht eerst dat het een plek zou worden voor alleen de elite, maar toen ik me er meer in ging verdiepen, las ik dat er veel verschillende soorten mensen komen wonen. Dat sprak mij erg aan.’
Andere wijken
Voor het onderzoek gaan de studenten in gesprek met toekomstige bewoners. Sahil houdt zich bezig met hoe je deze verschillende bewoners – huurders, kopers en sociale huurders – bij elkaar kunt brengen en ontmoetingen kunt stimuleren. ‘Er is al een lijst met een deel van de toekomstige bewoners, maar van de sociale huur is nog niet bekend wie hier komen te wonen. Daarom gaan wij ook in gesprek met mensen die daarop lijken, uit andere wijken in Nederland.’
Merel gaat onderzoeken hoe je de bewoners aanzet tot bewegen. ‘Ik vind vooral de interviews met de bewoners van de sociale huur erg interessant en wil hier ook mijn onderzoek op richten.’
Het idee van het Living Lab is dat je onderdeel bent van de omgeving en dat je vanaf het begin af aan al mee kan denken over hoe je een wijk opbouwt. Uniek, vindt lector Den Broeder. ‘Vooral als de eerste bewoners er komen wonen, is het noodzakelijk dat je het onderzoek vanaf deze plek doet. Zo kom je makkelijker met ze in gesprek.’
Asielzoekers
Verderop in het gebouw heeft een groepje van vier studenten van de minor Global Health een projectbijeenkomst. In het Engels bespreken zij het plan voor de komende weken. Hun doelgroep: asielzoekers en statushouders. Dat zijn mensen die hier vroeger hebben gewoond en nog steeds werken in de horeca in de buurt. Zij weten als geen ander hoe het is om op deze plek te wonen.
De Deense student Morten Johansen is een semester in Amsterdam om deze minor te volgen. Dit project is meteen een grote uitdaging: ‘Tot nu toe hebben we alleen nog colleges gehad over global health op de hogeschool. Dit is heel anders, omdat het zich afspeelt in het echte leven. Al het andere was gewoon theorie.’
Morten: ‘We komen nu ook obstakels tegen die we niet voorspeld hadden’
Dit project duurt zes weken, waarvan er nu al twee verstreken zijn. ‘We komen nu ook obstakels tegen die we niet voorspeld hadden. Bijvoorbeeld over de verschillende opvattingen van mensen over het begrip fysieke gezondheid. Dit kan voor elke cultuur en leeftijdsgroep weer iets anders betekenen.’
Ook studenten van de minor toekomsbestendige stad en de opleiding voeding en diëtetiek gaan onderzoek doen voor het Bajes Kwartier. Bijvoorbeeld naar hoe een gezamenlijke buurtkeuken eruit moet zien of hoe je een ‘doelgroeploos’ ontwerp maakt.
De uitkomsten van al deze onderzoeken worden voorgelegd aan de projectontwikkelaar. ‘Je hebt wel echt het gevoel dat je het ergens voor doet. En het staat lekker op je cv,’ zegt Sahil. ‘Heel anders dan andere afstudeeronderzoeken die zich afspelen binnen een klein bedrijf,’ vindt Merel.
Woning regelen
Wie weet wonen deze studenten later wel in een wijk waar zij zelf invloed op hebben gehad. Sahil: ‘ Ik hoop later een woning in Amsterdam te vinden, maar dat is lastig. Misschien kan ik wel proberen een woning te regelen in deze wijk. Onder het mom dat ik dan ook intern onderzoek kan doen.’
