Lopers HvA en UvA slikken capsule met thermometer bij Damloop
Volgende week lopen honderden studenten en medewerkers van de HvA en de Universiteit van Amsterdam (UvA) de Dam tot Damloop. Tien van hen slikken van tevoren een capsule in die hun lichaamstemperatuur meet in een onderzoek naar oververhitting.
Vier jaar geleden overleed UvA-geneeskundestudent Arthur Fonville door een hitteberoerte Zodra je lichaamstemperatuur door inspanning hoger wordt dan 40 graden Celsius, is er sprake van een abnormaal hoge lichaamstemperatuur. Bij meer dan 42 graden Celsius heb je kans op een zogenoemde inspanningsgebonden hitteberoerte. Hierbij gaat het bloed stollen, gaan cellen lekken en vallen vitale organen uit. vlak na de finish van de Damloop. Zijn vader Joost is de drijvende kracht achter een onderzoek naar oververhitting. Dit jaar nemen tien lopers deel aan een experiment: ze nemen een temperatuurcapsule in tijdens de wedstrijd.
‘Heb je weer een pil ingenomen?,’ vraagt Catherine Fonville aan haar man Joost. ‘Ja, dat kan geen kwaad,’ reageert hij glimlachend. Hij heeft voor het interview een temperatuurcapsule van het bedrijfje myTemp ingeslikt en draagt een heupband.
‘Je kunt via een app zien wat je lichaamstemperatuur is’
‘Je merkt niks van de pil. Na drie uur zit het in je darmen en dan meet de pil je binnentemperatuur. De heupband en de pil staan met elkaar in verbinding. De sensor in de pil zorgt ervoor dat de lichaamstemperatuur uitgelezen kan worden. Uiteindelijk kun je via een app op je telefoon zien wat je lichaamstemperatuur is.’ Joost heeft net een kopje thee gedronken en daardoor zien we dat zijn temperatuur nu 37,3 graden Celsius is geworden. ‘Een uur geleden was mijn temperatuur nog 37,2 graden Celsius.’
Gezonde jonge man
Joost is bij de pil terechtgekomen omdat hij wilde begrijpen wat er met zijn zoon Arthur is gebeurd. Arthur overleed vier jaar geleden aan een inspanningsgebonden hitteberoerte nadat hij was gefinisht bij de Dam tot Damloop. Hij was toen 24 jaar, en een gezonde jonge man. ‘Arthur had een toekomst voor zich,’ zegt Catherine. ‘Hij was de beste van zijn klas,’ vult Joost aan. ‘In Edinburgh, waar hij zijn wetenschappelijke stage liep, wordt nu elk jaar een wetenschapsprijs uitgereikt die naar hem is vernoemd.’
Arthur had in 2014 nog net een plekje kunnen bemachtigen in het tweede wedstrijdteam van het USC. ‘Volgens mij heeft hij zijn uiterste best gedaan om een mooie tijd neer te zetten,’ vertelt Joost. ‘Hij had een vermoeiende week gehad voor de loop. Hij liep co-schappen gynaecologie in Blaricum. Het was gewoon zwaar; er waren veel complexe bevallingen en hij moest ‘s avonds nog aan het werk voor een verslag.’
‘Hij heeft de hitteberoerte op geen enkele manier zien aankomen, nooit gezegd dat hij zich niet lekker voelde. We hebben filmpjes en foto’s van zijn run gekregen. Dan zie je dat hij goed, maar wel een beetje bleek over de finish komt. Na de finish werd hij onwel en is hij niet meer bijgekomen.’
Tweede slachtoffer
In 2016 viel een tweede slachtoffer bij de Dam tot Damloop, een vrouw van 25 jaar die eveneens een inspanningsgebonden hitteberoerte kreeg, dit keer net voor de finish. ‘Dit was de trigger voor Joost om actie te ondernemen,’ zegt Catherine over haar man. ‘We hadden zelf nog nooit iets gehoord over hitteberoertes. Blijkbaar kennen veel sporters en medische hulpverleners dit ook niet. Daarom zitten we hier; we willen mensen bewust maken.’
‘De hulpverlening denkt vaak aan hartfalen door hartafwijkingen, maar hartfalen wordt bij dit soort hardloopafstanden veel vaker veroorzaakt door oververhitting vanwege inspanning,’ legt Joost uit.
‘Als je temperatuur oploopt en je vochtbalans zakt, krijg je een kritieke situatie’
‘Oververhitting is echt een sluipmoordenaar. Mensen weten wel dat als je hardloopt je lichaam warmer wordt, maar niet dat je lichaam bijna 40 graden Celsius kan worden. Ik loop nu regelmatig hard met de temperatuurcapsule. Dan zie je dat je lichaam 39,5 graden Celsius kan worden. Dat is geen enkel probleem; je lichaam kan dat goed aan. Je drinkt wat water en koelt weer af. Tien kilometer hardlopen kan iedereen op zijn reserves, maar zestien kilometer is weer zes kilometer verder.’
Koelbaden
Joost liep zelf ook weleens de Damloop. ‘Je put jezelf behoorlijk uit, want je loopt het eigenlijk op je maximum. Bij een marathon weet je dat je meer kilometers te gaan hebt, en dan loop je een lager tempo. Je neemt daarnaast wat vocht op. Zestien kilometer wordt nog weleens uitgelopen zonder te drinken, vooral door wedstrijdlopers. Maar als je temperatuur oploopt en je vochtbalans zakt, krijg je een kritieke situatie.’
(De tekst loopt door onder de video.)
In Amerika is het heel gebruikelijk om koelbaden bij de finish te zetten, vertelt Catherine. Zij en Joost willen graag dat deze baden bij de komende editie van de Dam tot Damloop worden gebruikt. ‘Maar er is nog geen partij gevonden die dit gaat uitvoeren tijdens het evenement. Dat is jammer. Het is heel belangrijk dat je direct koelt en niet eerst iemand naar het ziekenhuis brengt.’ Catherine vindt het onbegrijpelijk dat de organisatie dit risico neemt. ‘Ze zeggen dat een inspanningsgebonden hitteberoerte heel zelden gebeurt, maar dat is niet zo. Dat is voor ons heel pijnlijk.’
Onderzoek met temperatuurcapsule
Dit jaar lopen er tijdens deze Dam tot Damloop tien lopers van het USC met een myTemp temperatuurcapsule. Onderzoeker Thijs Eijsvogels van het Radboud UMC bekijkt hoe de temperatuur van de lopers oploopt tijdens de race. Dat brengt hij in kaart, gerelateerd aan snelheid, afstand en hartslag. Uit onderzoek blijkt namelijk dat je beter kunt presteren als je lichaamstemperatuur relatief laag blijft, bijvoorbeeld rond de 38,5 graden Celsius.
(De tekst loopt verder onder de afbeelding.)
Catherine en Joost willen dat hardlopers hun grenzen leren kennen en daar niet overheen gaan. Daar is de temperatuurcapsule een hulpmiddel voor. Zonder de pil zijn er ook een aantal andere dingen waar je rekening mee kunt houden.
Joost: ‘Zorg dat je goed uitgerust bent, voldoende drinkt, dat je goed gekleed bent en goed getraind hebt. Besef je dat je niet te hard moet gaan, als je je niet helemaal lekker voelt en een hogere hartslag dan normaal hebt. Het is moeilijk om zelf als hardloper te merken dat je oververhit raakt. Je ziet alleen maar die finish voor je, er staat juichend publiek langs de kant en je hoort muziek.’
‘Daardoor krijg je veel adrenaline en word je te warm. Vervolgens begin je te zwalken: dat is een voorteken. Mocht je dit bij iemand zien, zeg dan dat diegene naar de kant moet gaan.’ Ook het weer is van belang. Hoe hoger de temperatuur, hoe groter de kans op een hitteberoerte. Catherine: ‘We hopen dat het fris wordt zondag.’
