Deze bijen wonen op de HvA en studenten gaan veel van hen leren
Daniël Rommens | Een van de bijenkasten naast de Leeuwenburg
Imkers hoeven binnenkort niet meer steeds hun speciale pakken aan, want studenten van de Faculteit Techniek ontwikkelen een innovatief meetsysteem met sensoren voor in bijenkasten. Zo kunnen bijenhouders hun beestjes op afstand in de gaten houden.
‘Stel je voor dat een reus het dak van je huis trekt en even lekker in je kamer gaat rommelen. Hoe zou jij reageren?’ vraagt HvA-docent Marco van Hees aan een klas vol studenten op de techniekfaculteit. Het blijft stil. ‘Nou, dat is wat wij imkers om de zoveel dagen doen bij bijen.’ Om de bijen voortaan minder vaak te storen geeft de HvA, met een handjevol partners, aan studenten de opdracht om slimme meetsystemen voor bijenkasten te ontwikkelen.
‘Bijen vliegen wel een paar keer de wereld rond. Daarna zijn ze versleten’
Van Hees – zelf hobbyimker – opent vandaag drie bijenkasten bij de Leeuwenburg, het gebouw van de Faculteit Techniek. ‘Hier is nog niets slims aan,’ geeft hij toe. Het zijn ouderwetse bijenkasten, die de imker zelf open moet maken om te kunnen zien hoe het gaat met het bijenvolk dat erin woont.
Het plaatsen van de bijenkasten is een initiatief van Facility Services, de Knowledge Mile en de Imkerschool. De studenten ontwikkelen onderdelen en software voor de bijenkasten in opdracht van verschillende bedrijven en stichtingen van buiten de HvA.
Winterbijen
De studenten verzamelen zich rond de bijenkasten aan de zijkant van de Leeuwenburg, waar vroeger een rokersruimte was. Drie kleine houten kasten huisvesten zo’n vijftigduizend bijen en een enkele verdwaalde wesp. ‘Die houden namelijk erg van de wintervoeding die de bijen in de kast hebben.’
(De tekst loopt verder onder de afbeelding.)
De bijen zijn ‘s zomers erg actief. ‘Ze vliegen wel een paar keer de wereld rond. Daarna zijn ze versleten,’ vertelt imker Jessica Loudon, die voor dit project bijenkasten gaat plaatsen bij de Faculteit Bewegen, Sport en Voeding in Osdorp. ‘Zomerbijen leven daarom ook maar zes weken.’
Nu de zomer voorbij is bereiden de bijenvolken zich voor op de winter. Winterbijen zijn veel minder actief en overleven daardoor wel zes maanden. Zij helpen het volk de winter door, zodat in de lente weer actieve bijen kunnen worden geboren. ‘Het volk werkt en overleeft als een geheel,’ vertelt Van Hees aan de studenten.
Biodiversiteit
De studenten van het Sensorlab van de HvA ontwikkelen vanaf vandaag een innovatief meetsysteem waarmee imkers op afstand de gezondheid van hun bijenvolken in de gaten kunnen houden. Dat is niet alleen goed voor imkers – die hun bijen dus niet meer om de haverklap hoeven te storen – maar bijvoorbeeld ook voor studenten van de opleiding voeding & diëtetiek. Zij kunnen weer onderzoek doen op basis van allerlei informatie over pollen en de biodiversiteit in de stad, die ook wordt verzameld door de sensoren.
De bijenvolken verzamelen pollen in een gebied tot 28 vierkante kilometer. Door de meetsystemen van verschillende bijenkasten aan elkaar te koppelen, kunnen gebieden in de regio Amsterdam met elkaar worden vergeleken.
Maar het meetsysteem kan bijvoorbeeld ook registreren dat een bijenvolk zich begint voor te bereiden op een verhuizing. ‘Bijen geven aan de sensoren een signaal af voordat ze een bijenkast dreigen te verlaten. Dat wil je als imker voorkomen, dus je kunt snel ingrijpen als je dat signaal doorkrijgt via het meetsysteem,’ vertelt Marten Schoonman van Stichting Beep tijdens een presentatie aan de studenten. Die stichting ontwikkelt op dit moment de technieken voor de sensoren en is een van de opdrachtgevers in het project.
De slimme bijenkasten moeten uiteindelijk beschikbaar zijn voor de duizenden imkers die Nederland rijk is. En de data moet terechtkomen op een open platform. ‘Ze moeten hier zelf mee aan de slag kunnen, zonder al te veel geld te hoeven investeren. Imkeren is namelijk al best kostbaar,’ zegt Van Hees.
‘Met de slimme bijenkasten levert de HvA een bijdrage aan een gezonde omgeving’
En die hobbyimkers, die zijn heel belangrijk voor onder andere de voedselindustrie. Omdat het heel slecht gaat met de bij, is een netwerk van imkers bezig met een plan om de bij te redden. Landbouwgif, een gebrek aan planten, klimaatverandering, een hardnekkige parasiet. Allemaal factoren die ervoor zorgen dat het aantal bijen wereldwijd afneemt. Reden genoeg dus om bijen goed in de gaten te houden.
‘Met de slimme bijenkasten levert de HvA een belangrijke bijdrage aan een gezonde omgeving en biodiversiteit in de stad,’ zegt Van Hees. ‘Bovendien levert het voor studenten techniek en gezondheid een extra beleving rond de aanwezige natuur.’
