‘Investeer in docenten, betaal de uren uit die we in het onderwijs steken’

Docent Jacob Eikelboom schrijft elke twee weken een column over het verwarrende leven op en rond de hogeschool. Deze keer bespreekt hij de beloning van docenten op de HvA: ‘Per blok werk ik al een week gratis, en dan moeten de echte bezuinigingen nog beginnen.’

Ik ben meer een mens van letters dan van cijfers. Toen ik hoorde over bezuinigingen waar we op de HvA vanaf dit studiejaar mee te maken hebben, had ik minder interesse in de getallen (37 miljoen, dat is toch heel abstract?) dan in de verhalen hoe en waarop er wordt bezuinigd.

In onze nieuwsbrief stond dat er geen fruit meer is op dinsdag, geen nespressocups meer op de afdeling, geen cadeaubon op je verjaardag en geen kerstcadeaus. Geen externe borrels meer, geen studiedagen aan zee of op de hei. In de HvA-nieuwsbrief las ik dat ik mijn versleten medewerkerspas nog een tijdje moet blijven gebruiken. Als dat bezuinigen is, dan kan ik er prima mee leven.

Wat mij wel aan het hart gaat, zijn maatregelen die studenten treffen. Bekostigde studie-uitjes en bijzondere gastsprekers lijken tot het verleden te behoren. Het meest pijnlijk is het niet verlengen van contracten van collega’s die korter dan twee jaar in dienst zijn.

Toen ik afgelopen week weer voor het eerst een klas voor mij had, ben ik mij toch eens gaan verdiepen in de cijfers. Op maandag zaten er namelijk dertig studenten in mijn lokaal. Dat waren er vorig jaar iets minder en enkele jaren daarvoor nog een een stuk minder: 24 om precies te zijn, zag ik in mijn oude administratie. In diezelfde administratie zag ik ook dat het aantal uren dat ik betaald krijg per klas enorm is afgenomen, een halvering zelfs. Het bezuinigen op de uitvoering van onderwijs is dus al jaren gaande, zo bleek.

Het zit zo. Als docent krijg je een aantal uren per klas voor elk vak dat je geeft. Voor die uren moet je het vak voorbereiden, uitvoeren, werk van studenten van feedback voorzien en tentamens en herkansingen nakijken. En op die uren is de afgelopen jaren enorm bezuinigd, terwijl het te verrichten werk gelijk is gebleven.

Tegelijk met het verminderen van de uren, steeg het aantal studenten gestaag in mijn klassen. Een voorbeeld: tien jaar geleden kreeg ik 35 uur voor een schrijfvak, waarin studenten een beleidsnota moeten schrijven. Ik had toen 24 studenten in de klas. Dat betekent omgerekend bijna negentig minuten per student per blok. Dit studiejaar krijg ik voor een gelijksoortig schrijfvak 23 uur uitbetaald. Inmiddels zitten er dertig studenten in mijn klas. Dat is omgerekend 45 minuten per student per blok. Oftewel, een halvering.

Die 45 minuten die ik komend blok krijg per student gaan op aan feedback geven op oefenteksten en aan het nakijken van toetsen en herkansingen. Een tekst voorzien van feedback kost mij zo’n twintig minuten, goede schrijvers minder, slechte schrijvers meer. Dan volgt het tentamen, ook dat kost zo’n twintig minuten per student. En daarna nog een nakijkronde voor zo’n dertig procent van de studenten die moeten herkansen. Daarmee zijn de 45 minuten per student op. De lessen zijn dan nog niet gegeven.

Er wordt door mensen die zich bezighouden met cijfers weleens geopperd dat het anders kan. Minder intensief onderwijs. Maar schrijven is voor veel juristen in spe een kerntaak en goed leren schrijven is oefenen, vallen en opstaan. Er zijn natuurtalenten, maar voor veel studenten is een leesbare en zinvolle tekst schrijven best een uitdaging. Een student heeft recht op goed onderwijs en dat is in dit geval persoonlijke feedback op een oefentekst. Peerfeedback van iemand die het zelf ook niet goed weet, werkt alleen in theorie, niet in de praktijk. Goed onderwijs kost tijd en dus geld.

Terug naar de cijfers, ik dwaal steeds af naar woorden, zie je. De uren die ik betaald krijg gaan dus op aan feedback en nakijken. Maar studenten hebben ook nog les. Het geven van honderd minuten les per week per klas en de voorbereiding van zo’n vijftig minuten per les doe ik dus in eigen tijd, in totaal 2,5 uur per week per klas. In een blok van zes lesweken is dat dus 15 uur vrijwilligerswerk. En dan te bedenken dat ik (met een beperkte aanstelling) zo’n vier à vijf klassen per blok lesgeef.

In taal betekent dat het volgende: ik werk grofweg zo’n week gratis voor de HvA komend blok. In de blokken die daarop volgen ook. En dan moeten de echte bezuinigingen nog beginnen.

Ik ben geen boekhouder noch econoom. Maar een van de weinige dingen die ik tijdens de economieles heb onthouden is de theorie van Keynes, dat je in tijden van schaarste juist moet investeren. Bezuinigen is in de afgelopen tien jaar al in overvloed gedaan voor docenten die lesgeven. De tijd van schaarste is aangebroken, dus investeer juist nu in docenten. En dat is eigenlijk heel simpel: betaal de uren uit die ik en mijn collega’s besteden aan onderwijs.