HvA-onderzoek: ouderen weten te weinig van risico’s medicijngebruik bij hitte
Daniël Rommens
Een hittegolf teistert Nederland. Voor sommigen betekent dat strand, zwembaden en koude drankjes, voor anderen betekent het risico’s. Zeker voor ouderen. Maar nu blijkt uit onderzoek van de HvA ook nog dat zij extra gevaar lopen, doordat ze niet worden gewezen op mogelijk nadelige effecten van hun medicijnen. Die kunnen bijvoorbeeld vochtafdrijvend zijn.
Onderzoekers en studenten van de HvA ontdekten dit tijdens hun onderzoek in Amsterdam-Noord. Dat onderzoek deden ze om een lokaal hitteplan op te stellen voor dat stadsdeel, het eerste in de regio Amsterdam. Rick Kwekkeboom, HvA-lectorEen lector doet praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek aan de hogeschool. Community Care, vertelt waarom ouderen onnodig risico’s lopen tijdens een hittegolf en waarom een lokaal hitteplan nodig is.
Bij een hittegolf lopen ouderen het meeste gevaar, hoe zit dat?
‘Ouderen lopen niet het meeste gevaar, ze zijn een van de risicogroepen. Net als mensen met overgewicht, mensen met een handicap of chronisch zieken. Het komt doordat ouderen vaak minder geneigd zijn om te drinken, terwijl ze juist veel vocht kwijtraken. Daarnaast is hun gezondheid natuurlijk minder goed dan van jongere mensen. En daar komt ook nog eens bij dat veel ouderen in woningen wonen die niet goed zijn geïsoleerd.’
Nu blijkt uit onderzoek van de HvA dat medicijngebruik ook een groot risico is. Kunt u dat uitleggen?
‘Onderzoekers van de HvA vroegen ouderen of zij wisten hoe zij om moesten gaan met de hitte. De meeste ouderen waren hier optimistisch over. Maar op het moment dat we vroegen of zij zich bewust waren van de risico’s van hun medicatie – zoals de mogelijk vochtafdrijvende effecten ervan – bleek dat ouderen dit helemaal niet wisten.’
‘Dit komt omdat zorgverleners ouderen vaak niet informeren over de risico’s van hun medicatie tijdens warme dagen. Het zou goed zijn als ze dit wel zouden doen, dan lopen ouderen niet onnodig gevaar.’
‘Voornamelijk ouderen die thuis wonen, maar wel zorg nodig hebben, lopen risico tijdens warme dagen. Door het personeelstekort in de zorg én doordat veel mantelzorgers nu op vakantie zijn, komt er bij hen juist in deze periode minder vaak iemand over de vloer. Diegene weet vaak niet wat voor medicijnen de ouderen gebruiken en wijst hen ook niet op de risico’s daarvan.’
‘Voornamelijk ouderen die thuis wonen, maar wel zorg nodig hebben, lopen risico tijdens warme dagen’
Is medicijngebruik tijdens warme dagen alleen een risico voor ouderen?
‘Nee, iedereen die regelmatig medicatie moet gebruiken loopt risico, zoals mensen met een functiebeperking of chronisch zieken. Een van mogelijke effecten van sommige medicijnen is namelijk dat ze vochtafdrijvend werken.’
Onderzoekers en studenten van de HvA zijn bezig met het ontwikkelen van een lokaal hitteplan. Waarom is dat nodig als er al een nationaal hitteplan is?
‘Het nationale hitteplan is vrij generiek. Elke provincie is anders en heeft dus ook verschillende aspecten waar rekening mee moet worden gehouden. Zelfs de buurten van Amsterdam verschillen onderling heel erg. Amsterdam-Noord is bijvoorbeeld totaal anders dan Zuid. Daarom is het goed om een plan te maken aangepast aan een specifieke omgeving.’
‘Apothekers moeten voorlichting geven over de risico’s van medicatie’
Wat houdt dat lokale hitteplan precies in?
‘Wij willen mensen informeren. De focus ligt voornamelijk op mensen die zorg aan huis verlenen en partijen in de wijk, zoals apothekers maar bijvoorbeeld ook winkels. Zorgverleners moeten ouderen informeren over hoe zij kunnen omgaan met de hitte, kijken naar hoe de ouderen wonen en ze extra in de gaten houden als ze op slecht geïsoleerde of moeilijk bereikbare locaties wonen. En apothekers moeten voorlichting geven over de risico’s van medicatie.’
‘Maar ook gewone bewoners van Amsterdam-Noord kunnen helpen. Door elkaar in de gaten te houden en te helpen waar nodig. Met de klimaatverandering gaan dit soort hete zomers nog wel vaker voorkomen, dus is het goed als zorgverleners én buren weten hoe ze ermee om moeten gaan.’
