‘Na acht weken halveerde de klas’: wat verklaart de leegloop bij Finance en Accounting?
Daniël Rommens | Het Corry Tendeloohuis, businesscampus van de HvA
Twee op de drie eerstejaars bij de finance opleidingen van de HvA vertrok afgelopen jaar. Hoe kan zoiets? De opleidingen staan voor een onderwijsvernieuwing, maar moeten eerst de basis op orde krijgen, vinden kritische studenten. ‘Het onderwijs zit rommelig in elkaar.’
Als Steven Vlekke in 2022 aan zijn bachelor Accountancy aan de HvA is begonnen, weet hij even niet wat hij meemaakt. Acht weken onderweg zijn ze, als meer dan de helft van zijn klas alweer met de opleiding is gestopt.
‘Eerlijk gezegd was ik een beetje geschokt’, vertelt Vlekke in het kantoor van HvanA. ‘Na blok 1 was een aanzienlijk deel van ons jaar alweer vertrokken. Dat had ik bij mijn eerdere opleiding niet meegemaakt.’
Twee op de drie studenten stopte in 2022/23 bij Accountancy al binnen een jaar nadat ze begonnen waren (66 procent). Sterker nog, de hoge uitstroom speelt in het hele cluster Finance & Accounting, waar ook de opleidingen Finance Tax & Advice (68 procent) en Finance & Control (59 procent) onder vallen. Hoe kan de uitstroom zo hoog liggen?
Een hbo-opleiding in finance of accountancy haal je misschien niet zomaar. Maar dat er zo veel studenten uitvallen, heeft ook andere redenen, zeggen kritische studenten die HvanA spreekt. Zij vinden dat er organisatorisch het een en ander misgaat bij de HvA-opleidingen van het financiële cluster. (zie onderaan een verantwoording voor dit artikel).
Rommelig
‘De problemen beginnen in jaar 1. Dat zit wat rommelig in elkaar.’ Vlekke, lid van de deelraad van de Faculteit Business en Economie, doelt op het feit dat de volgorde van het curriculum in 2022 is veranderd. Studenten van de drie opleidingen volgen in jaar 1 grotendeels dezelfde vakken. Zo krijgen ze een brede basis, is het idee.
‘Hoe langer studenten hier bezig zijn, hoe meer je ze ziet denken: van mij hoeft het niet meer’
‘Maar bij Accountancy begonnen we met de moeilijkste twee vakken’, vertelt Vlekke. ‘Wij kregen eerst het vak Management Accounting, waarin we begrippen moesten toepassen waarvan we de betekenis pas leerden in blok 3 en 4. Er waren niet genoeg docenten om elk vak in het gewenste blok te geven, waardoor de volgorde van de vakken niet meer klopte.’
Voor sommige studenten blijkt het eerste blok geen doen. Zij vertrekken. ‘Ook voor docenten was het erg vervelend. Een docent vroeg ons: hebben jullie dan nooit bedrijfsadministratie gehad? Onze klas antwoordde: ‘‘Maar meneer, dit is ons eerste blok.’’ Het curriculum was uit balans.’
Demotivatie
Over de organisatie van het onderwijs klinkt ook onder ouderejaars kritiek, blijkt als HvanA verder vraagt. Rik Zwerwer, vierdejaarsstudent Finance Tax & Advice, drukt het sentiment als volgt uit: ‘Hoe langer studenten hier bezig zijn, hoe meer je ze ziet denken: van mij hoeft het niet meer.’
‘Als de organisatie rommelig is voor de docent, merkt de student dat ook in de klas’
Amper de helft van de studenten bij de opleidingen in het cluster Finance & Accountancy is tevreden over de drie opleidingen. Niet omdat ze het verkeerde vak hebben gekozen, denkt Zwerwer. ‘Vaak zit het hem niet eens in de inhoud van het onderwijs, meer in hoe slecht alles daaromheen geregeld is’, vertelt hij aan de telefoon.
‘De laatste tijd lijkt het alsof de kwaliteit van het onderwijs hier verder achteruit gaat. Cijfers die bij het verkeerde vak worden ingevoerd, docenten die hun eigen PowerPoint niet kennen: dat soort situaties demotiveren studenten gewoon. Ik heb studenten naar de Hogeschool Utrecht zien vertrekken voor dezelfde opleiding. Zelf heb ik ook vaak genoeg gedacht aan stoppen.’
Uit zijn studievereniging, Imperia, haalt Zwerwer wel veel plezier. Hij zit er in het bestuur. ‘Daar slepen we elkaar er wat doorheen. Maar het is zonde om te zien wat er bij Finance, Tax & Advice gebeurt. Veel docenten van wie ik les heb gehad zijn vertrokken, en de docenten die er nu nog wel zijn, lijken er geen zin meer in te hebben. Een docent zei begin dit jaar: normaal gesproken reviewde ik jullie opdrachten, maar nu mogen jullie dat zelf doen. Ik vond dat een vrij typerend moment.’
Onduidelijk
Natuurlijk zijn lang niet alle ervaringen negatief. ‘Als je bij de opleiding rondloopt, zie je ook veel tevreden studenten’, weet Luka Dukanovic. Hij is derdejaars Finance & Control, zat tot december in de opleidingscommissie en deelraad en is nu studentassessor van de HvA.
De opleidingsmanager van het cluster zegt de uitstroom van studenten ‘zeer serieus’ te nemen
Maar de irritatie onder studenten moet de opleidingen wel tot nadenken stemmen, denkt hij. ‘De uitstroom is hier een belangrijk aandachtspunt. Misschien vertrekken sommige studenten wel omdat ze alvast voor het werkveld kiezen, maar studenten raken hier ook gedemotiveerd. Dat heb ik wel om me heen gezien.’
Het curriculum verandert de afgelopen jaren vrij veel, ziet Luka. ‘En dat kan leiden tot onduidelijkheid, voor zowel docenten als studenten. Dat kan over van alles gaan, bijvoorbeeld over wanneer je toetsen mag herkansen. Als daarover niet duidelijk naar studenten wordt gecommuniceerd, dan krijgen zij ook het gevoel: waarom moet ik dan nog mijn best doen?’
Wat deels meespeelt is dat sommige docenten Finance & Control het te druk hebben, zag Dukanovic als lid van de deelraad. ‘Dat voelen studenten aan tijdens de colleges. Soms komt er vanuit de docent geen duidelijk beeld naar voren over wat er tijdens de les moet gebeuren. Als het rommelig is voor een docent, merkt een student dat ook.’
‘Zeer serieus’
De signalen zijn opleidingsmanager Gregory Verbond niet onbekend. ‘En ik vind het eigenlijk alleen maar goed dat we het hierover hebben.’ Hij leidt het cluster Finance & Accounting en staat HvanA uitgebreid te woord in zijn kantoor op de businesscampus.
‘De volgorde van vakken blijkt wel degelijk belangrijk, dat zien we nu in’
Verbond is begin 2022 aangesteld als opleidingsmanager en moet de drie opleidingen sindsdien naar het nieuwe onderwijs gidsen. Hij neemt de uitstroom van studenten ‘zeer serieus’, zegt hij. ‘Het is een probleem in heel het hbo en voor de hele HvA, maar het is duidelijk dat onze opleidingen hier wat mee moeten. Je gunt studenten natuurlijk dat ze de juiste keus maken.’
Om studenten beter te helpen, investeert hij in studieloopbaanbegeleiders. ‘We krijgen al terug van studenten dat ze dat prettig vinden’, wijst hij op resultaten uit de 100-dagen monitor. Ook wil hij investeren in betere voorlichting. Volgend studiejaar heeft hij bovendien meer fulltime docenten in dienst en moet ook het probleem met de vakkenvolgorde zijn opgelost. ‘Die volgorde van vakken blijkt wel degelijk belangrijk, zien we nu. Ja, die beslissing is destijds gemaakt en was niet de juiste. Dat blijkt.’
Vernieuwen
Maar Verbond heeft meer uitdagingen op zijn bordje. Niet alleen ligt de uitval van eerstejaars ver boven het HvA-gemiddelde, de instroom bij de opleidingen loopt ook al jaren terug. Dit jaar meldde zich bij Finance, Tax & Advice nog maar een kwart aan van het aantal eerstejaars dat zich in 2018 aanmeldde. Een trend in heel het hbo.
Opleidingen willen aan de slag met de cultuur en hebben een adviesbureau ingeschakeld
Intussen loopt de werkdruk voor docenten en coördinatoren op, bleek afgelopen herfst uit de medewerkersmonitor. ‘Er werd wel gesproken van een constante piek voor docenten’, vertelt Steven Vlekke, die de resultaten van het onderzoek als lid van de deelraad meekreeg. Afgelopen jaar vertrekken vier kerndocenten bij Accountancy. Komt dat door de werkdruk?
Verbond gelooft van niet en wil ook niet spreken van een trend, wat betreft het verloop van medewerkers: dat gebeurt ook bij andere opleidingen. Dat er signalen van ‘sociale onveiligheid’ zijn, zoals de deelraad afgelopen jaar bij vergaderingen constateerde, herkent hij wel. Hij zegt het welzijn van medewerkers belangrijk te vinden en wil met de werkcultuur aan de slag.
‘Ik wil niet dat docenten hier ergens mee rondlopen, dat heb ik ook al bij alle teams aangegeven. We moeten naar een cultuur waarin iedereen zich veilig voelt om zich te melden en van elkaar te leren. Nu geven we feedback niet altijd rechtstreeks aan elkaar en is de taakverdeling bij sommige rollen ook nog te onduidelijk. Dat zorgt voor onzekerheid en onduidelijkheid.’
Vertrouwen
Vanaf 2025/26 moet de opleiding het onderwijs flexibeler gaan organiseren. Een noodzakelijke stap, meent Verbond. De vraag na dit alles is alleen: is nu het juiste moment? De werkdruk ligt al hoog.
‘Ik hoop dat er niet te veel van docenten wordt gevraagd, want als zij het niet doen, wie dan wel?’
Een adviesbureau, TwynstraGudde, heeft de afgelopen maanden moeten onderzoeken wat er nodig is om de onderwijsvernieuwing toch te laten plaatsvinden. Verbond: ‘Zolang we het gesprek blijven voeren, geloof ik dat we de grootste groep medewerkers meekrijgen. We zullen hoe dan ook toch gezamenlijk naar die horizon moeten.’ Wat er precies in het rapport staat, is nog niet bekend.
En de studenten, hun concrete adviezen? Dukanovic: ‘Houd het curriculum duidelijk, zodat studenten niet voor verrassingen komen te staan. En laat studenten zien wat voor mooie banen hen te wachten staan na hun opleiding.’ Zwerwer: ‘Studenten willen vooral gewoon duidelijkheid hebben over toetsen, opdrachten en wanneer je die moet maken.’ Vlekke: ‘Zorg voor proactieve begeleiding. De vakinhoud kan nog zo goed zijn, als studenten zich niet gezien voelen, vallen ze uit.’
Allen hopen ze dat de opleidingen de boel op de rit krijgen, want ze dragen het vak een warm hart toe. Vlekke: ‘Er gebeurt ook veel goeds, zo is het ook, en mijn tweede jaar voelt al veel beter gestructureerd. De docenten hier zijn leuk, zij maken voor mij echt de opleiding. Ik hoop alleen dat er niet te veel van hen wordt gevraagd. Want als zij hier niet meer willen lesgeven: wie dan wel?’
Voor dit artikel sprak HvanA met zes (oud-)studenten. Er is specifiek gekozen voor studenten die actief zijn bij de vereniging of als medezeggenschapper in de faculteit, vanuit de overweging dat zij een beter beeld hebben van wat er zoal speelt bij de opleidingen.
Om de kritiek voor te leggen, is vervolgens contact gezocht met de opleidingsmanager van het cluster Finance & Accounting. Ook met hem is een uur lang gesproken. HvanA heeft ook drie (oud-)docenten gesproken, die achtergrondinformatie hebben verschaft. Geen van hen wilde in dit artikel verschijnen. Acht andere docenten hebben niet op e-mails gereageerd.
Ook bij de drie opleidingen in het cluster Finance & Accountancy is het de bedoeling dat de komende jaren een onderwijsvernieuwing plaatsvindt. Het onderwijs moet flexibeler worden.
Dat betekent dat studenten meer met beroepsvraagstukken en bedrijven in de klas gaan werken, minder harde kennisoverdracht in hoorcolleges krijgen en meer op hun eigen proces worden gecoacht door docenten, die een meer begeleidende rol krijgen.
