Kan Oekraïense HvA’er komend jaar nog rekenen op lager collegegeld?
Ruben den Harder
Dit studiejaar krijgen Oekraïense studenten aan de HvA nog ‘korting’ op hun collegegeld. Maar hoe zit dat vanaf september? Het feit dat de hogeschool moet bezuinigen kan zomaar eens negatief uitpakken voor nieuwe Oekraïense studenten. Zes vragen over de situatie.
Momenteel staan er 38 Oekraïense studenten ingeschreven aan de HvA. Sommigen kwamen hier al vóór de oorlog op een studievisum, anderen gingen studeren aan de HvA nadat ze noodgedwongen in Nederland terechtkwamen. Het is nu ruim twee jaar oorlog in hun land.
De Oekraïense studenten vallen onder tijdelijke bescherming van Nederland, mogen hier werken en studeren, maar weten niet waar ze de komende jaren nog recht op hebben in dit land. De Tweede Kamer vindt bijvoorbeeld al dat werkende Oekraïners minder leefgeld zouden moeten krijgen. En hogescholen, blijven zij de portemonnee trekken?
Aan de HvA kunnen Oekraïense studenten sinds 2022 met ‘korting’ studeren. Ze hoeven – net als Nederlandse studenten – alleen het ‘wettelijk’ collegegeld te betalen, in plaats van het hogere tarief dat geldt voor niet-Europese studenten (zie kader). Zo blijft de HvA ook voor deze studenten, die geen studiefinanciering krijgen, toegankelijk.
Maar hoe lang nog?
Dat is nu de vraag. Steeds meer hogescholen en universiteiten vinden dat studenten met de Oekraïense nationaliteit vanaf september weer ‘gewoon’ het instellingscollegegeld moeten betalen of hanteren dat beleid al. Het gaat dan om nieuwe studenten; degenen die al ingeschreven staan, blijven het lagere tarief betalen. Ook om te voorkomen dat zij hun studie stopzetten.
Nederlandse en Europese studenten betalen het wettelijk collegegeld (nu 2.314 euro). Maar studenten van buiten de Europese Economische Ruimte zijn al gauw vier, vijf keer duurder uit voor het volgen van een collegejaar.
Zij betalen het zogeheten instellingscollegegeld, dat meestal tussen de 8.000 en 15.000 euro ligt. Vóór de oorlog betaalde een Oekraïner – net als andere studenten van buiten de Europese Economische Ruimte (EER) – dat bedrag. Het bedrag ligt veel hoger omdat onze overheid voor deze studenten niets bijlegt.
Waarom zijn instellingen niet langer gul voor de Oekraïners?
Omdat het ze geld kost. Instellingen worden niet (meer) door de overheid gecompenseerd voor het bieden van korting aan Oekraïners. In het eerste studiejaar (2022/2023) besloot het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap om het hoger onderwijs financieel te ondersteunen. Maar in juni 2023 liet minister Robbert Dijkgraaf weten dat die steun stopte.
Sinds dit studiejaar moeten hogescholen en universiteiten zelf voor de korting opdraaien. Veel hogescholen stopten daarop meteen met het lagere collegegeld voor nieuwe Oekraïense studenten. De HvA en bijvoorbeeld de Hogeschool Rotterdam gingen er nog wel mee door. Zij leggen daar zelf geld voor bij.
Een opleiding volgen is voor Oekraïense studenten dus (flink) duurder aan de ene hogeschool dan de andere?
Ja. De HvA hanteert dit jaar namelijk het wettelijk collegegeld (2.314 euro), terwijl bijvoorbeeld Fontys Hogescholen weer het instellingscollegegeld van nieuwe Oekraïners vraagt (afhankelijk van de opleiding tussen de 8.000 en 11.000 euro per jaar).
Mochten alle instellingen besluiten om de korting komend jaar af te schaffen, dan is dat natuurlijk ook wrang. Dat betekent dat een zeventienjarige Oekraïner die dit jaar zijn havo afrondt, misschien vanwege de hogere kosten niet aan een studie kan beginnen. Terwijl zijn landgenoten die vorig jaar begonnen, nog wél tegen het lagere tarief kunnen studeren.
Kost het hogescholen dan zo veel geld?
HvanA checkte het bij de Haagse Hogeschool (HHS). Die heeft ook besloten om nieuwe Oekraïense studenten komend jaar weer het volle pond te laten betalen. ‘Daar ontkomen we niet aan,’ vertelt een woordvoerder van de HHS. Er studeren nu al tweehonderd Oekraïners en dat kost de hogeschool al ongeveer anderhalf miljoen euro per jaar.
Eind april wil de HvA besloten hebben hoe hoog het collegegeld in september wordt
Of dat financieel verdedigbaar is, is nu ook op de HvA onderwerp van discussie. Zeker nu de HvA moet bezuinigen. Sommige andere instellingen, zoals de Universiteit Utrecht, noemen daarnaast dat ze geen onderscheid willen maken tussen Oekraïense vluchtelingen en die uit andere conflictgebieden, waarvoor geen lager tarief wordt gehanteerd. Het is een beetje de vraag voor wie (of: hoeveel studenten) dat argument opgaat. Statushouders met een verblijfsvergunning betalen immers al het lagere tarief collegegeld.
Oké. En nu? Moet hier niet snel een besluit over volgen?
Eigenlijk wel. Oekraïense jongeren, die nu bijvoorbeeld de havo afronden, zullen zich al willen inschrijven voor een opleiding. Maar de HvA is er nog niet uit. Op de pagina over ‘tuition fees’ staat in ieder geval niets meer over de regels voor Oekraïense studenten.
Een woordvoerder van de HvA legt uit dat er gesprekken lopen over wat de hogeschool met het collegegeld voor Oekraïners wil doen. Een besluit over komend studiejaar wordt in april verwacht.
Kijkt de HvA ook naar wat andere hogescholen doen?
Zeker. Júíst. Als alle andere hogescholen komend studiejaar weer het hogere collegegeld vragen aan nieuwe Oekraïense studenten, en de HvA is de enige die dat niet doet, heb je kans dat Oekraïners en masse in Amsterdam willen studeren omdat het financieel veruit het voordeligst is.
Het gesprek tussen hogescholen is dan ook geopend, bevestigt een woordvoerder van de Vereniging Hogescholen, die de belangen van alle hogescholen behartigt. Kunnen hogescholen gezamenlijk optrekken? Gaan ze dezelfde regels hanteren? Of en hoe ze de Oekraïner nog willen steunen, moet eind april duidelijk zijn.
Hoe kijken Oekraïense studenten zelf naar hun toekomst? Willen ze in Nederland blijven of uiteindelijk terugkeren naar hun eigen land? Lees het verhaal van Olena en Maksym.
