De student als kraker: ‘Ik neem het heft in eigen hand’
Nina Bakker | Kraakpand op het Rokin
Wat beweegt studenten om een bestaan als kraker te leiden? In Takland, een pand dat sinds 2023 bezet wordt, spraken we een HvA’er die al tien jaar lang als kraker door de stad zwerft. ‘Toen ons pand ontruimd werd, ben ik vijf dagen in de cel vastgehouden.’
Tussen de hippe, moderne restaurants en winkels in de Taksteeg valt een etalage met knalgele letters op: ‘Takland’. Op het raam hangen affiches van krakersbijeenkomsten en posters tegen de oorlog. De deur is volgeplakt met stickers. ‘Kraken maakt Amsterdam Mokum’, ‘De crisis is nu’ en een spreuk van Loesje: ‘Geen zorgen, het is maar chaos’. Duidelijk: hier wordt gekraakt.
Op een leren bank in het gebouw vol posters en affiches zit Danny* (28), een HvA-student Werktuigbouwkunde. Hij besloot tien jaar geleden te gaan kraken en vertelt ons in Takland meer over dat bestaan.
‘Het gevoel van vrijheid’ en het aanpakken van leegstand en verloedering waren voor Danny redenen om zich aan te sluiten bij de kraakbeweging. ‘Kraken is sinds 2010 illegaal, maar niet onmogelijk. En nee, ik voel me niet beperkt door wat de wet mij voorschrijft. Kraken is voor mij een logisch gevolg van de slechte situatie op de woningmarkt.’
Op Koningsdag 2023 (door krakers omgedoopt tot ‘Woningsdag’) werd een pand in de Taksteeg gekraakt. Hoewel de krakers na een rechtszaak eerst mochten blijven, werd het pand later alsnog ontruimd.
Hierna besloten ze het pand van de buren, dat ook leegstond, te kraken. Dat is Takland. In Takland zit ook een weggeefwinkel, op initiatief van kraakbeweging Mokum Kraakt. Wie het nodig heeft, kan hier gratis kleding vandaan halen. Naast de winkel zit het gekraakte woongedeelte.
Studeren en kraken, voor Danny is het al tien jaar de realiteit. Voor hem is kraken deel van zijn leven geworden. Tien jaar geleden besloot hij in Zaandam te gaan kraken omdat hij uit huis wilde. Hij leefde van honderd euro per maand, geld om te huren had hij niet. Wel had hij vrienden in de kraakbeweging.
‘Ik was een jong guppie, het was heel spannend allemaal’, vertelt Danny. ‘Krakers in de buurt vingen mij op. Zodoende kwam ik in een bestaand kraakpand terecht en dan ben je gelijk onderdeel van de gemeenschap.’
‘Bij panden die leegstaan, zie je de planten vaak groeien in de deuropening’
Maar een pand kraken gaat niet zomaar. Je moet er tijd in stoppen en er rekening mee houden dat je niet op de mooiste plekken terechtkomt.
‘Soms fiets je rond, op zoek naar een pand om te kraken,’ vertelt Danny. ‘Na verloop van tijd krijg je daar vanzelf oog voor. ’s Avonds zie je of er licht brandt, je kan ook de buren om informatie vragen. En soms is het heel duidelijk: dan groeien de planten in de deuropening.’
Wat komt er allemaal kijken bij het kraken van een pand? ‘Eerst moet je nog de actie voorbereiden. Je moet binnen zien te komen en als het pand eenmaal gekraakt is, moet er altijd iemand aanwezig zijn om te zorgen dat de eigenaar niet langskomt om het pand zomaar terug te vorderen. Vervolgens moet je je gekraakte gebouw leefbaar maken. Soms hoef je alleen maar spullen te verhuizen, maar het kan ook dat je veel moet opknappen. Je kan in een pand met bubbelbaden terechtkomen, maar je kan ook een pand hebben zonder verwarming. Daar moet je mee dealen.’
En dan kom je op nogal verschillende plekken terecht. Danny heeft zo eens twee jaar in de gekraakte villa Ivicke in Wassenaar gewoond. ‘Maar een kraakpand kan ook een donker hol zijn. Hier in Takland is het vrij open, voorbijgangers kunnen zo naar binnen kijken. Maar ga je bijvoorbeeld naar voormalig kraakpand de Vrankrijk dan komt die donkere crustpunker sfeer van de jaren tachtig weer tot leven.’
Ontruiming
De kraakbeweging leeft, ziet Danny. Tegelijkertijd worden de jongeren die zich eraan wagen, strak onder de duim gehouden. Een bordeel op de Wallen werd in januari nog bezet door collectief Mokum Kraakt en ook het afgelopen jaar werden diverse panden in Amsterdam gekraakt, vaak met ontruiming als gevolg.
Danny is ook weleens betrapt terwijl aan het kraken was. ‘Ik kreeg toen een taakstraf van twintig uur. Maar ja, het hoort erbij. De politieagent zei tegen me: ‘Volgende keer beter’.
In de tien jaar dat Danny kraakt, heeft hij echter ook heftige ontruimingen meegemaakt. ‘Na een ontruiming waarbij we de boel hadden gebarricadeerd, ben ik vijf dagen in de cel vastgehouden. Die dagen in isolatie hebben me wel trauma’s bezorgd. Als ik nu politie op straat zie, loop ik liever even de andere kant uit.’
Bij een kraakactie komt veel kijken, maar volgens Danny kan iedereen het overwegen. ‘Huren en studeren is sowieso bijna niet te doen. Dan moet je ook nog hard werken om je huur te betalen. Kraken kost vrijwel niets. Je neemt het heft in eigen hand. Als je pand ontruimd wordt, vind je wel weer een ander kraakpand. Maar je moet het wel in een groep doen.’
Antikraak
Is ‘antikraak’, wat officieel ‘leegstandsbeheer’ wordt genoemd, niet een betere optie om te overwegen? Je woont dan tijdelijk in een pand totdat er nieuwe plannen voor zijn, vaak ook tegen lage kosten, terwijl deze optie wél legaal is. Toch zien de krakers antikraak als ‘de vijand’, vertelt Danny.
‘Vaak zie je dat anti-kraakpanden, zoals grote kantoren, half leegstaan’
‘Eigenaren willen niet dat een pand gekraakt wordt, dus huren ze een bedrijf in dat ervoor zorgt dat iemand er tijdelijk in komt. Maar vaak zie je dat anti-kraakpanden, zoals grote kantoren, half leegstaan. Er is vaak geen officieel huurcontract. Degene die er woont, heeft geen rechten, mag niks aan het pand doen en kan er met een aankondiging van een week weer uitgezet worden. Ik ken mensen die anti-kraak wonen, maar hun woning is in slechte staat. Als je kraakt, kun je het allemaal zelf onderhouden.’
Woongroep
Zelf is Danny weer op zoek naar een woning. Inmiddels kijkt hij toch ook naar een legale huurwoning. ‘Ik ben ouder geworden, kraken is best vermoeiend. Ik vind het alleen nog leuk om anderen te helpen met het vinden van een kraakpand. Tegelijkertijd weiger ik vijfhonderd euro voor een huurwoning neer te leggen. Ik kijk nu naar woongroepen in gelegaliseerde kraakwoningen, ook blijf ik kraakacties voeren. De saamhorigheid die ik met deze kraakfamilie heb opgebouwd, dat is voor mij het belangrijkst.’
* Danny’s naam is gefingeerd. Zijn echte naam is bij de redactie bekend.
