Excuses zijn ‘pas het begin’: studenten spreken met ministers over slavernijverleden
Ebru Aydin | De bewindslieden op de eerste rij van een volle Gerard van Haarlemzaal
Bewindslieden van het demissionaire kabinet kwamen maandag langs op de HvA om met studenten te spreken over het slavernijverleden. Excuses voor dat verleden zijn afgelopen jaar gemaakt, maar wat kan de regering nu doen om écht voor gelijke kansen te zorgen?
Het zijn veel en grote vragen die maandagavond op tafel liggen. Hoe ga je racisme tegen, bied je gelijke kansen in het onderwijs, ban je discriminatie uit in het werkveld, stop je intergenerationele armoede? Al die uitvloeisels van het slavernijverleden zijn nog springlevend en daar wil de overheid wat tegen doen.
Zo luidt het verhaal maandagavond in de Gerard van Haarlemzaal van het Jakoba Mulderhuis, waar staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koningsrelaties en Digitalisering), ministers Franc Weerwind (Rechtsbescherming) en Carola Schouten (Armoedebeleid & Participatie) op bezoek zijn. Samen met jongvolwassenen hebben ze het over de ‘doorwerking’ van het slavernijverleden. De input die daarbij wordt verzameld, moet komend jaar resulteren in een rapport met adviezen voor verbetering.
De keten doorbreken
En dus zit de zaal vol met studenten en andere geïnteresseerden van allerlei achtergronden. Een van de aanwezigen is Tariq Reingoud, een student Bestuurskunde met Surinaamse roots. Hij heeft vooraf wel even tijd voor een praatje met HvanA. ‘Ik ben in wezen een product van het slavernijverleden,’ legt hij de reden voor zijn komst uit.
‘Zelf studeer ik en gaat het me goed, maar ik zie natuurlijk voortdurend de grote verschillen in onze maatschappij. Witte Nederlanders krijgen van huis uit simpelweg vaker de kansen en de juiste mentaliteit mee dan jongeren in de Surinaamse community. Ik hoop vanavond van de bewindslieden te horen hoe we in Nederland die keten kunnen doorbreken,’ vertelt hij.
Studenten Mohammed Khadhraoui en Ismail Alouch van de opleiding Aviation zijn ook van de partij. Zij willen zich betrokken tonen, leggen ze uit. ‘Ik hoop meer bewustwording te krijgen over dit verleden en hoe ik er het best mee kan omgaan,’ aldus Ismail.
‘Het gaat om begrip,’ voegt Mohammed toe. ‘Op de HvA worden wij technisch opgeleid, maar in Nederland hebben veel mensen met zaken als discriminatie te maken. In mijn ervaring speelt het vooral buiten de grote steden, in kleinere dorpen, waar mij ook weleens is gevraagd hoe het kan dat ik ‘‘zo goed Nederlands’’ spreek. Ik voel me verantwoordelijk om die processen te begrijpen en begrip te tonen voor mensen die er last van hebben.’
Eind 2022 bood de Nederlandse regering excuses aan voor het slavernijverleden. Dit jaar, op Keti Koti (1 juli 2023), volgden de excuses van koning Willem-Alexander. Die dag markeerde het begin van het Nationale Herdenkingsjaar Slavernijverleden.
Als onderdeel van dat herdenkingsjaar organiseert de Rijksoverheid een ‘collegetour’ langs meerdere onderwijsinstellingen, onder meer de HvA. Bewindslieden willen input ophalen zodat ze aan maatregelen kunnen werken voor een inclusiever, eerlijker land waarin iedereen volop kansen krijgt.
Scala aan onderwerpen
Het gaat echt nog om een verkenning, wordt al gauw op de avond duidelijk, als staatssecretaris Van Huffelen het woord neemt. ‘De excuses van onze regering en koning waren pas het begin, nu is het de vraag: wat komt er ná de excuses? Wij zijn vandaag gekomen om van jullie te horen wat de overheid kan doen om de gevolgen van het slavernijverleden, zoals racisme, beter tegen te gaan.’
Na het plenaire gedeelte gaan de bezoekers in deelsessies uiteen om het gesprek direct met de bewindspersonen aan te gaan. Ze bespreken een scala aan onderwerpen en pijnpunten, notulisten van de betrokken ministeries pennen mee.
‘Het ging wel vooral weer over pijn uit het verleden, verhalen die ons volgens mij allang bekend zijn’
In die sessies wordt van alles op tafel gelegd, zoals de ongelijke beoordeling op school. Ervaringen met stagediscriminatie. De moeilijke integratie van studenten van de Caraïbische eilanden in Nederland.
Tendensen breder in de maatschappij, zoals doorwerkende armoede, subtiel racisme of de niet-inclusieve werving van bedrijven, worden ook besproken. Er zijn veel verhalen uit het verleden, want naast jongeren zijn er ook veel mensen van oudere generaties op het evenement afgekomen. Het is nogal wat om samen te vatten.
Vooruitkijken
Fijn dat de ministers langskwamen, vindt Tariq, al is hij toch wat teleurgesteld, laat hij na afloop van het evenement weten. ‘Er waren eigenlijk best weinig studenten, zo achteraf. Veel oudere mensen die aanwezig waren, repten toch vooral over pijn van vroeger.’
‘Daardoor ging het toch weer veel over verhalen die jongeren van mijn generatie volgens mij allang bekend zijn. Ik vraag me ook een beetje af wat de bewindslieden daar voor advies uit moeten halen. De echte vraag is: hoe komen we tot oplossingen? Goed, ik houd wel hoop dat ze daarin slagen, maar het lijkt me niet makkelijk.’
Toch is het goed om die verhalen op zo'n avond te (blijven) horen, reageert staatssecretaris Van Huffelen buiten de zaal. ‘We hoorden vanavond óók van jongeren dat ze nog altijd tegen dezelfde ongelijke behandeling aanlopen als oudere generaties. Daar moeten we echt wat mee.’ Dat er zo veel verschillende pijnpunten voorbijkomen waar de overheid wat mee moet, vindt Van Huffelen alleen maar goed.
‘Ja, dat is ook nodig: het slavernijverleden werkt immers op tal van manieren door. Het is aan ons aan de slag te gaan met wat we van de jongeren horen.’ De verkiezingswinst van Geert Wilders, die in zijn partijprogramma heeft staan dat de excuses voor het slavernijverleden moeten worden ingetrokken, gaat dat niet in de war brengen, denkt ze.
‘Ik ben zeer positief gestemd, dit proces is namelijk niet meer terug te draaien: de geest is uit de fles. Al moet het tempo er natuurlijk niet uit. Ik wil niet op mijn tachtigste nog steeds horen dat Nederlanders tegen een ongelijke behandeling aanlopen. Dit moet de laatste generatie zijn die tegen racisme en discriminatie aanloopt.’
