‘Docenten lijken de treurige trend van mentaal ongemak te volgen’
Christa Romp | Jacob Eikelboom
Jacob Eikelboom is naast overtuigd twijfelaar ook docent bij de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening. Elke twee weken schrijft hij een column over het verwarrende leven op en rond de hogeschool. Deze keer: wat kan de HvA doen tegen het hoge verzuim onder medewerkers?
Vorig jaar heb ik mij voor het eerst in vijftien jaar ziekgemeld. De eerste keer sinds ik als docent voor de HvA werk. Het was maar voor even, dus de impact op de HvA was klein. De impact op mijzelf daarentegen was enorm. Het voelde als falen, alsof ik studenten en collega’s in de steek liet. En toch meldde ik mij ziek, als een wanhopig signaal, een schreeuw om aandacht, een alarmbel. Dat luchtte op. En er werd een vak uit mijn takenlijst gehaald.
Aan de echte oorzaak veranderde toen echter nog maar weinig. Dat was de extreem hoge werkdruk, die ontstond door chaos als gevolg van te snel doorgevoerde veranderingen aan ons onderwijs. Ik was niet de enige die, door zich ziek te melden, aan de alarmbel trok. Gewaardeerde en kundige collega’s dienden hun ontslag in. Het zou erbij horen, kreeg ik te horen. Onderwijsveranderingen zorgen nu eenmaal voor vertrek. Nu, een jaar later, kreeg ik de treurige bevestiging van het jaarverslag van de HvA dat recent verscheen.
Ziekzijn als protest stond vermoedelijk niet op het lijstje van de bedrijfsarts
Vorig jaar zat gemiddeld 6,4 procent van alle HvA-medewerkers ziek thuis. Dat zijn elke dag zo’n 300 collega’s die ziek thuiszitten. Daarnaast zegden 290 collega’s op eigen initiatief hun baan op, veel meer dan ooit tevoren. De reden van ziekmelden was meestal niet griep of ander fysiek trammelant, maar psychische klachten.
Nu weet ik niet precies wat met psychische klachten wordt bedoeld, maar ik denk dat mijn reden voor ziekmelden daar ook onder viel. Ik had geen griep. Docenten lijken de treurige trend van mentaal ongemak waar studenten al jaren mee kampen te volgen. En die trend moet stoppen, voor studenten én docenten.
Een van de aandachtspunten bij mentaal ongemak is een betere werk-privébalans. Want loopt het thuis niet lekker, dan heeft dat invloed op je werk en vice versa. Dat laatste kan ik beamen. Mijn echtgenoot was degene die mij erop wees dat het best raar is om met grote regelmaat op zaterdag en zondag te werken. Hij maakte mij duidelijk dat de energie die ik stak in werk uit balans was met de tijd die ik privé overhield.
Privé was er met mij niets aan de hand. Ik heb geen drukbevolkt gezin, geen tijdrovende zorgtaken en mijn man is erg zelfstandig. Toch werd ook bij mij gehint op een thuissituatie die misschien niet helemaal optimaal was en dat ik mij mede daardoor ziekmeldde. Dat mijn ziekmelden een aanklacht was tegen de onuitvoerbaarheid van mijn werk? Dat zou zorgen voor ongemak dat je liever negeert. Ziekzijn als protest stond waarschijnlijk ook niet op het lijstje van de bedrijfsarts. Dus vinkte hij waarschijnlijk psychische klachten aan.
Komend studiejaar? Dat wordt een jaar van luisterende oren, alerte ogen en een hoop levens- en studiegeluk
De HvA heeft alvast een paar oplossingen geopperd voor het tegengaan van ziekteverzuim en vrijwillig vertrek. Leidinggevenden moeten worden geschoold in betere begeleiding en moeilijke gesprekken. Ook las ik over de ambities van HvA. Wij HvA’ers maken keuzes, we hebben lef en tonen moed en we hebben oog en oor voor elkaar.
Het zou mooi zijn als die ambities in de scholing voor leidinggevenden aan bod komen. Heb de moed en toon het lef om je oor te luister te leggen bij de docent die het niet meer trekt, maar ook bij de student die aangeeft overbelast te zijn. Toon moed en lef om eerder genomen beslissingen over taken die onuitvoerbaar blijken terug te draaien. Om individueel belang boven organisatiebelang te stellen.
Het studiejaar is bijna voorbij, dus na terugblikken is het tijd om vooruit te kijken, naar volgend studiejaar. Een jaar van lef, moed, luisterende oren, alerte ogen en een hoop levensgeluk en studiegeluk. Zal ik alvast eens fantaseren over hoe dat geluksjaar eruit gaat zien?
In 2023-2024 begint de studie- en werkdag voor alle studenten, docenten en medewerkers met persoonlijke aandacht. Met de vraag hoe je je dag begonnen bent, hoe je je koffie wilt. Of het gelukt is je werk of opdrachten af te krijgen. En of je na je lessen of werkzaamheden zin hebt om mee te gaan naar de dagelijkse yogasessies op het dak van het Corry Tendelooshuis. Of misschien wil je wel meedoen aan het wekelijkse bungeejumpen in de binnenplaats van het Jakoba Mulderhuis.
Je bent als student en docent betrokken bij de nieuwe invulling van flexibilisering. Je denkt mee over de onderwijsplanning, over de uitvoering en invulling van onderwijs en toetsing. Er wordt daadwerkelijk rekening gehouden met de wensen, voorkeuren en bijzonderheden van alle HvA’ers. De menselijke maat blijkt echt te bestaan.
Het geluk giert door de lokalen en de gangen. Het gerucht gaat rond dat de HvA de beste plek is om te studeren en te werken. De studie- en werkdagen kunnen niet lang genoeg duren. En ja, er zijn ook mensen ziek. Griep, of andere fysieke ellende. En ruimte voor mentale tegenslagen is er ook. En privé? Thuis worden ze af en toe moe van je enthousiaste geklets over studie of werk.
Ik wens jullie allemaal een goede fysieke en mentale gezondheid voor studiejaar 2023-2024.
