Mening: Studenten moeten leren inzien dat de perfecte loopbaan niet bestaat
Daniël Rommens
Aangedreven door prestatiedruk denken studenten vaak dat ze meteen de perfecte keuzes moeten maken, merkt HvA-docent Annet Robben. Druk jongeren eens op het hart dat de wereld niet zo werkt, is haar oproep. ‘Geef ze rust: laat zien dat keuzes niet levensbepalend zijn’.
‘Maar mevrouw, hoe weet ik wat ik wil?’ ‘Hoe maak ik nou de goede keuze?’ Als docent bij de opleiding Communicatie en Creative Business (CO+CB) hoor ik dit soort opmerkingen bijna dagelijks bij mijn studenten. Ze vinden bijna niets moeilijker dan kiezen. Binnen de opzet van onze studie valt er voor studenten veel te kiezen en ook al meteen voor langere termijn.
Kiezen? Daar worstelen ze enorm mee, onderschrijft het net verschenen onderzoek van Jolien Dopmeijer. Met haar collega’s deed ze vijf maanden onderzoek naar de prestatiedruk die zeventig procent van de studenten zegt te voelen. Studenten worden opgejut en overvraagd, stelt Dopmeijer. Opleidingen moeten dus meer adempauzes inlassen, zodat studenten tijd krijgen om te reflecteren, terug te kijken en het geheel te kunnen overzien.’
Een goede of slechte keus
Wat mij persoonlijk echt raakte in dit artikel was dat zij aangaf dat studenten continu het idee hebben dat er een soort ‘goede’ of ‘slechte’ keuze bestaat als het gaat om hun studie. ‘Studenten hebben het gevoel dat ze uit al die keuzes góéd moeten kiezen en zelf verantwoordelijk zijn als ze ‘verkeerd’ kiezen. Dat is niet zo. Ze mogen zich best vergissen of van het pad afwijken. Dat moeten ze vooral ook te horen krijgen.’
Studenten mogen zich best vergissen – dat krijgen ze alleen nooit te horen
Ik besefte dat mijn studenten nooit van mij te horen kregen wat er gebeurt als je ‘van het pad afwijkt’. Zelf begon ik als student geschiedenis in Groningen, daarna deed ik literatuurwetenschap in Amsterdam. Na mijn studie ging ik aan de slag op een marketingafdeling bij een uitgeverij, om door te groeien naar marketingmanager en uiteindelijk een switch te maken naar het hbo, als docent marketing en ondernemerschap. En dus plaatste ik een post op LinkedIn om aan mijn netwerk te vragen met welke studie zij ooit waren gestart met welk idee en waar iedereen nu was.
Ik kreeg de meest uiteenlopende reacties. Er reageerden mensen die ooit waren begonnen met geschiedenis en nu supercommercieel werk deden. Mensen die het pad van hun ouders hadden gevolgd, maar zich daar uiteindelijk volledig van losmaakten. Er was ook iemand wiens ouders een boekhandel hadden en die dat zelf in eerste instantie helemaal niet wilde, maar uiteindelijk zelf ook een boekhandel begon.
Een oud-klasgenoot van mij ging ooit economie studeren ‘omdat ze dit nu eenmaal zo goed kon’. Ze stapte over naar rechten, was een tijdje topadvocaat en is nu plots voor zichzelf begonnen als ondernemer. Er volgde een reactie van een dansdocent die nu zelfstandig ondernemer is rondom het begrip multimens. De gemene deler in al deze reacties?
Iedereen begint ooit ergens met een bepaald idee. Maar onderweg veranderen je ideeën, en daarmee ook je loopbaan. Bovendien gaf iedereen die reageerde aan ‘nog niet klaar te zijn’, of ze nu 30 of 55 jaar oud waren. En zo voel ik het zelf ook. Ik ben nog lang niet klaar.
Voor veel studenten moet het lijken alsof wij, de oudere generatie, allemaal een rechte weg hebben bewandeld
Maar dat laten ‘wij’ nooit zien aan jongere generaties. En dus lijkt het net alsof we allemaal een rechte weg hebben bewandeld of nog op een rechte weg zitten, terwijl dit op geen enkele manier het geval is. Studenten mogen weleens horen dat dit ook helemaal oké is. Ik denk dat dit ze meer rust en overzicht geeft en minder een gevoel van keuzestress.
Voor veel studenten kan het voelen alsof ze – wanneer ze moeten kiezen – niet meer van hun pad af mogen of kunnen wijken. Daarom wil ik deze oproep doen aan iedereen die met jonge mensen werkt of in aanraking komt: laat jezelf zien!
Open je les eens met je eigen verhaal. Vertel hoe je ooit een studie begon met een bepaald idee, maar hoe bleek dat je eigenlijk iets heel anders wilde. Wees open over hoe je er pas later in je leven achter kwam dat je op het verkeerde pad zat. Daar zijn studenten altijd heel erg in geïnteresseerd en zo kom je op hele wezenlijke gesprekken.
Laat zien, kortom, waar je bent gestart en waar je nu staat. Laat je afwegingen zien, je twijfels, je fouten en wat je daarvan geleerd hebt. Toon dat het maken van een keuze voor een studie of voor een baan niet levensbepalend is. Het is wat je er zelf van maakt.
Annet Robben is sinds 2020 docent bij de opleiding Communicatie + Creative Business.
Ook een opinie schrijven voor HvanA? Dat kan: bekijk de voorwaarden hier. Alle eerder geschreven opinies vind je hier verzameld.
