Mening: We moeten alle studenten leren te dealen met de klimaatcrisis
Tim van den Broek
Zoals de Erasmus Universiteit de ‘klimaat- en ecologische noodtoestand’ erkent, moet ook de HvA de duurzame ambities aanscherpen. Ook in het onderwijs, stelt docent Johanneke van Marle in deze opinie: leid alle studenten zo op dat ze straks helpen bij de duurzame transitie.
In een Ted Talk uit 2010 zit topwetenschapper Johan Rockström op een uitgebluste opblaasglobe onze beroerde situatie te verbeelden. “Business as usual is not an option“, zegt Johan. Zijn boodschap lijkt aan dovemansoren gericht. Want als burger moet je het zelf uitzoeken.
In onze samenleving heb je een gedegen kompas nodig om de weg te vinden die níét over akkers vol landbouwgif loopt, doorspekt is van roofbouw op mensen, dieren en planten of leidt tot ellendige CO2-uitstoot. “Business as usual” is ondanks Johans waarschuwing namelijk wel een optie.
Wat de ecologische noodtoestand werkelijk betekent, daar staan we op de HvA niet bij stil
Een kompas nodig
De HvA weerspiegelt de inadequate samenleving. Ook in je opleiding heb je als student een kompas nodig, want niet alle lessen zijn gericht op de noodzakelijk transitie.
Er zijn geen waarschuwingen, als: let op, hiermee leer je de consumptie aan te jagen. Of pas op, op deze manier werk je volgens het ouderwetse productieproces of draag je bij aan de afvalberg. Je krijgt wat duurzame opdrachtgevers en lessen voorgeschoteld als goedbedoelde opties. Maar wat de ecologische noodtoestand werkelijk betekent voor een student, daar staan we mijns inziens niet bij stil.
De studenten op mijn opleiding komen binnen met het idee dat ze “iets met media willen”. Ze worden op hun wenken bediend en worden als mediaprofessional opgeleid. Bij andere opleidingen word je opgeleid als ondernemer, werktuigbouwkundige, modeprofessional of iets anders. Maar wat hebben studenten aan al hun beroepscompetenties, als ze niet leren hoe ze een bijdrage kunnen leveren aan het herstel van de ecologische en sociale disbalans?
De HvA moet de student in de eerste plaats als change agent opleiden. Leg dáár de nadruk op. Daarmee bedoel ik dat je in de eerste plaats leert aan de gewenste verandering in jouw beroepenveld te werken. Op het ogenblik leer je bij de HvA een beroep, en kun je eventueel kiezen voor duurzaamheid. Maar de focus ligt op ouderwetse beroepsvaardigheden en competenties en dat is onzinnig als je kijkt naar de sombere vooruitzichten.
Eco-angst
Het is niet niks om die sombere toekomstvoorspellingen echt tot je te nemen. In grootschalig internationaal onderzoek, uitgevoerd door de universiteit in Bath, blijkt een aanzienlijk deel van de jongeren niet meer goed te functioneren door “eco anxiety”. Met name in de landen met ongunstige klimaatzones en weinig welvaart is de nood hoog.
Leer een student de reclamebranche te veranderen, in plaats van als professional de vleesconsumptie aan te prijzen
Als change agent moet je bovendien kunnen omgaan met het grote “niet weten”. Op dit ogenblik dendert de uitsterving van dieren- en plantensoorten door, stoten we nog steeds meer CO2 uit, vallen er vaak buiten ons zichtveld menselijke slachtoffers en wordt er mogelijk een nieuwe pandemie uitgebroeid in onze intensieve pluimveestallen. We weten niet zeker of de inspanningen nog wel zin hebben omdat de behoudende krachten sterk zijn.
Studenten hebben dus kracht, moed en hoop nodig om tegen de stroom in te veranderen en kunnen ondersteuning daarin goed gebruiken. Want als je gaat veranderen, krijg je te maken met weerstand en tegenslag. Dat is niet makkelijk als junior op de werkvloer. Respect voor de studenten die het al doen en slecht of beperkt begeleid worden.
Op naar transitieprofessionals
Concreet denk ik dat we het competentieprofiel van de opleidingen moeten vervangen door het profiel van een transitieprofessional in een bepaald beroepenveld. Leer een student de reclamebranche te veranderen, in plaats van als reclameprofessional de vleesconsumptie aan te prijzen. Zo leer je hoe je verandering binnen en buiten organisaties tot stand brengt.
Daarnaast moet er een verplicht onderwijstraject komen voor alle HvA-studenten, waarbij de student in een mogelijke leefbare toekomst de eigen actieve rol beschrijft met daarin een grote rol voor ethiek, eigen welbevinden en een houding van actieve hoop. We gaan elke student opleiden als change agent. Te radicaal? Bedenk dan dat het radicaal is om zo door te gaan. Doe je dit al? Laten we van je leren. In mijn droom doen we allemaal business NOT as usual.
Johanneke van Marle is docent Creative Business bij de HvA.
Ook een opinie schrijven voor HvanA? Dat kan: bekijk de voorwaarden hier. Alle eerder geschreven opinies vind je hier verzameld.
