‘2022: het jaar dat mannen hun woorden, handen of pikken niet thuis konden houden’

5 december 2022
Beeld:

Rosa Tromp

Geplaatst door
Jacob Eikelboom
Op
5 december 2022

Naast overtuigd twijfelaar is Jacob Eikelboom docent bij de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening. Elke twee weken schrijft hij een column over het verwarrende leven op en rond de hogeschool. Dit keer: grensoverschrijdend gedrag, waar Jacob zowel dader als slachtoffer van werd.

Het eerste waar ik aan denk als ik terugblik op het afgelopen jaar zijn mannen die hun woorden, handen of pikken niet thuis kunnen houden. Matthijs van Nieuwkerk, Marc Overmars, Ali B., Marco Borsato. Mannen die dachten onschendbaar te zijn, belandden op het hakblok.

 

De meeste gevallen van grensoverschrijdend gedrag krijgen echter weinig tot geen aandacht, terwijl het iets is wat overal voorkomt. Ook op de HvA. Verschillen in machtsverhoudingen zijn een ingrediënt voor grensoverschrijdend gedrag, precies iets wat in het onderwijs veel voorkomt. Als docent ben je namelijk de baas: jij bepaalt de sfeer en omgangsvormen in jouw lokaal met gesloten deur. Neem het als student dan maar eens op tegen een docent van wie jij vindt dat hij zijn boekje te buiten gaat.

 

Voor ik collega’s ga betichten, moet ik eerst bij mijzelf te rade gaan. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen. Als ik mijn walk of shame bewandel, dan kom ik uit op twee categorieën schandvlekken: 1) wat echt niet kon in de afgelopen vijftien jaar HvA en 2) wat ik nu niet meer zou doen, wat ik voorheen wel deed.

 

Ik heb wel eens tegen een student gezegd dat hij niet de slimste is, dat voortplanten niet per se nodig is, dat god een sprookje is, dat hij irritant of vermoeiend is. Ik heb wel eens tegen een collega gezegd dat hij niet zo moest janken, dat hij laf is, dat hij een andere baan moest zoeken. Ik heb wel eens met studenten over een collega gekletst. En ik heb wel eens met collega’s en studenten een paaldansbar bezocht tijdens een studiereis.

‘Ik heb iemand nodig die af en toe tegen me zegt: doe eens normaal’

Omgekeerd heb ik zelf ik ook te maken gehad met grensoverschrijdend gedrag. Een student die ‘kankeridioot’ in mijn gezicht blies, die vroeg hoe dat werkt, seks tussen twee mannen, die een mail afsloot met ‘kusjes’. Een collega die mij een persoonlijkheidsstoornis toedichtte. Een moeder van een student die mij bedreigde omdat haar zoon zijn propedeuse niet dreigde te halen.

 

Ik merk dat ik het makkelijker vind te benoemen als mensen mijn grenzen overgaan, dan wanneer ik de grens van anderen overga. Veel overschrijdingen zijn niet vastgelegd in een wet, maar gebaseerd op fatsoensregels die je geacht wordt te volgen. Die regels zijn niet statisch. En alles is een versie van iets anders. De ongeschreven regels die iedereen echt wel kent, kunnen uitmonden in een moralistische meetlat. Daar ben ik allergisch voor. Ik vond en vind het verbranden van heksen ook helemaal niets. Niet afwijkend durven denken en geen fouten durven maken verlamt. Uniformiteit is saai.

 

Maar wegkijken en wegredeneren is juist het probleem bij grensoverschrijdend gedrag. De ander bepaalt namelijk wanneer een grens wordt overschreden. Hoe zorg ikzelf dan voor een goede balans tussen lange tenen en luisterende oren? Het antwoord daarop is trachten een open sfeer te creëren door te kijken, luisteren en vragen in combinatie met scherp, lichtvoetig en reflectief te zijn. En ik laat mij corrigeren, vooral door studenten, daar vraag ik expliciet om. Ik heb iemand nodig die af en toe zegt: doe eens normaal.

 

Een beproefde methode om grensoverschrijdend gedrag te stoppen is er niet, maar het uitschakelen van het ingrediënt macht zou een goede stap zijn. Ik werk hier om studenten iets te leren en studenten zijn hier om iets van mij te leren. Verder zijn we gelijkwaardig. Ze zijn volwassenen die onderweg zijn in hun leven en hun best doen er iets van te maken. Het liefst ook voor elkaar.
 
 
Ps. De HvA heeft vertrouwenspersonen waar je altijd terecht kan.