Pabo gaat meer havisten en mbo’ers opleiden, die het wel ‘flink druk’ krijgen
Pabostudenten hoeven straks niet meer verplicht vóór het eerste jaar entreetoetsen te maken. Zo hoopt het kabinet meer studenten te werven in de strijd tegen het lerarentekort. Hoe kijken ze bij de HvA naar dit experiment? ‘Doe die toetsen alsjeblieft voor de poort.’
Meer studenten naar de pabo halen, is dat hoe we het lerarentekort oplossen? Zo lijkt in ieder geval wel de gedachte van het kabinet, dat het voor studenten makkelijker gaat maken om aan een opleiding tot leerkracht op de basisschool te beginnen. Vanaf september hoef je niet langer verplicht kennistoetsen af te ronden voordat je aan de opleiding begint, maar mag dat ook als je al bezig bent.
Dit experiment gaat drie jaar lopen en moet havisten en mbo’ers meer kans van slagen geven voor de kennistoetsen die zij moeten maken voor aardrijkskunde, geschiedenis of natuur & techniek (zie kader). Een op de vier zou nu falen voor zo’n toets en mag dan niet aan de opleiding beginnen, waardoor pabo’s studenten mislopen en het onderwijs potentiële onderwijzers. Het kabinet gunt studenten voortaan een jaar langer de tijd om alsnog aan die eisen te voldoen. Dan houd je meer afgestudeerde leerkrachten over, is het idee, en die zijn dringend nodig.
Niet iedereen mag zomaar aan de pabo beginnen. Immers, wie voor de klas wil staan moet meer weten dan haar leerlingen. Sinds 2015 zijn daarom extra kennistoetsen ingevoerd voor aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek.
De toetsen kwamen er omdat het niveau op de pabo’s omhoog moest, vond men destijds. Pabo’s moesten geen tijd kwijt zijn aan stof die studenten al voor de start van de opleiding dienden te beheersen. Havisten en mbo’ers maken sindsdien de toetsen om aan te tonen dat ze het gewenste niveau van de pabo aankunnen, vwo’ers hoeven dat niet: zij zouden al op het juiste niveau zitten.
‘Geen versoepeling’
Toch kan het plan met de toelatingstoetsen op veel kritiek rekenen, ziet ook opleidingsmanager Johan Jelsma van de Pabo HvA. Zo noemt een opinieartikel in het NRC de versoepeling van de toelatingseisen een ‘klap voor de kwaliteit van leraren.’ Onterechte kritiek, vindt Jelsma. ‘Het gaat bij dit experiment namelijk helemaal niet om een “versoepeling”. De eisen die wij stellen aan het niveau van onze studenten blijven gewoon van kracht.’
De pabo haalt straks studenten binnen die anders de opleiding niet waren binnengekomen. Maar dat betekent volgens Jelsma nog niet dat hij ineens minder eisen stelt aan de toekomstige leraren die ze er opleiden. Aan de toetsen die studenten moeten maken verandert namelijk niets, verzekert de opleidingsmanager. ‘Een student hoeft er alleen niet meer voor de poort aan te voldoen; dat mag nu ook in de poort.’ Bovendien krijgen studenten maar een herkansing.
Nog drukker dan nu
Een zorg van de pabo is wel dat het curriculum al bomvol zit. Studenten die de entreetoetsen nog tijdens het eerste jaar moeten maken, gaan het dus nog drukker krijgen dan nu al het geval is.
Dat maakt het lastig echt enthousiast te zijn over de maatregel, zegt Mirjam Berkhout, lerarenopleider Natuur & Techniek van de HvA. ‘Ik sta natuurlijk helemaal achter het idee dat we zoveel mogelijk leraren proberen op te leiden. Maar of dit de manier is? Als je die toetsen nog in het eerste jaar moet maken, in het slechtste geval alle drie, ga je het echt flink druk krijgen.’
‘We willen niet tegen studenten zeggen: hier is het boek, zoek het maar uit’
Vraag is dan ook wie de studenten gaat helpen bijspijkeren. Komt daarvoor extra mankracht op de pabo beschikbaar? ‘Dat weten we nu nog niet, terwijl de maatregel al vanaf september ingaat, wat bijzonder snel is’, aldus Berkhout.
‘Wij willen studenten die de toetsen nog moeten maken zo goed mogelijk helpen, maar hebben nu nog niet precies duidelijk hoe. De kans dat ze de toetsen in het eerste jaar alsnog halen wordt groter als we ze daar goed bij begeleiden. We gaan in ieder geval niet tegen die studenten zeggen: hier is het boek dat je moet lezen, succes, zoek het maar uit en tot over vier weken.’
Functioneel
Levert dit uiteindelijk inderdaad meer afgestudeerde leraren op, dan valt het experiment wat betreft Berkhout te verdedigen. ‘Want dan is het functioneel. Leraren zijn nu eenmaal keihard nodig. Ik ben zelf basisschooldirecteur geweest en weet hoe lastig het is om ze te vinden.’
Opleidingsmanager Jelsma staat er hetzelfde in: ‘We zullen het experiment moeten afwachten.’ Op de pabo hebben ze de afgelopen jaren alvast ervaring op kunnen doen met het uitstel van de kennistoetsen. ‘Tijdens corona mochten eerstejaarsstudenten de kennistoets ook al op de pabo maken, om ze tegemoet te komen. Van de veertig extra studenten die konden starten zonder kennistoets vooraf, doen er nu nog zo’n vijfentwintig de opleiding.’
‘Maar wat dit met de druk op studenten doet, is denk ik een terechte zorg’, erkent Jelsma. ‘Het curriculum is al behoorlijk overladen, die toetsen werden juist vooraf gedaan om dat programma te verlichten en de uitstroom op de pabo te verlagen. Wij adviseren studenten dan ook dringend: doe die toetsen alsjeblieft vóór de poort. Anders krijg je dit er nog op je bordje bij.’