Desiree stortte zich op beruchte onoplosbare AIVD-kerstpuzzel
Theo van den Bogaart | Desiree van den Bogaart aan het puzzelen voor de AIVD-kerstpuzzel van 2020
Terwijl de meeste mensen bingewatchend op de bank hingen tijdens de kerstvakantie, liet docent Desiree van den Bogaart haar hersenen flink kraken met de jaarlijkse AIVD-kerstpuzzel. ‘We gingen tot half één ‘s nachts door.’
Haar man zit gebogen over een boek en haar twee zoontjes zijn aan de buis gekluisterd. Desiree van den Bogaart (43, docent wiskunde aan de lerarenopleiding) tovert haar laptop en notitieblokken tevoorschijn en gaat aan de houten keukentafel zitten. Ze bladert door alweer de tiende editie van de beruchte AIVD-kerstpuzzel, boordevol duizelingwekkende wiskundesommen, versleutelingen in braille en morse, getallenreeksen en anagrammen. De makers zijn er dol op hun deelnemers tot waanzin te drijven met hun cryptische opgaven.
Ieder jaar rond de kerst brengt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) een puzzel uit vol cryptische opgaven. In eerste instantie deelde de organisatie de puzzel alleen met haar eigen werknemers, maar sinds 2011 staat hij openbaar op de website. Iedereen kan meedoen: individueel of in teams. De ongeveer 30 opgaven van de puzzel kunnen los van elkaar worden opgelost. Elk goed antwoord levert punten op en de deelnemer met de meeste punten wint. Dit jaar heeft iedereen nog tot 12 januari de tijd om zijn antwoorden in te sturen. Het doel van de puzzel is om mensen op een leuke manier kennis te laten maken met de creatieve denk- en werkwijze van de inlichtingendienst.
De visuele opgaven met gekleurde blokjes en vormpjes trekken als eerste de aandacht van Desiree. Daarna gaat ze verder met de wat makkelijkere opgaven waarvoor je maar één punt kunt krijgen. ‘Zo warm ik een beetje op’, legt ze uit. Sommigen zien de puzzel als totale abracadabra, maar Desiree zet graag haar tanden in deze breinbrekers. Ook al zit ook zij soms met de handen in het haar.
Samen sterker
In 2016 leerde Desiree de puzzel kennen via haar studenten, die bezig waren met het maken van een opgave. ‘Ik vond dit zo leuk dat ik het zelf ook gelijk ben gaan maken. Daarna kon ik niet meer stoppen.’ Het jaar daarna trommelde ze vrienden en kennissen uit haar vak op om ook mee te doen. Hun team bestaat uit mensen met verschillende soorten kennis, onder andere een hoogleraar wetenschapscommunicatie die ook columns schrijft en een programmeur. Iedereen maakt de opdrachten die hij of zij leuk vindt en ondertussen sparren ze met elkaar. ‘Aan het einde komen we altijd één keer bij elkaar om alles samen te voegen en gezellig te borrelen. Helaas moest dat dit jaar online.’
De puzzel is moeilijk dit jaar. Wat opvalt, is dat er soms niet eens een vraag genoemd staat bij een opgave. Hoewel veel mensen het hierdoor bij voorbaat al zullen opgeven, is dit voor Desiree juist onderdeel van de sport. ‘Je moet echt creatief nadenken, wat het heel leuk maakt.’ Maar een flinke dosis doorzettingsvermogen is geen overbodige luxe. ‘Soms zijn er zoveel varianten van iets mogelijk, dat je dit nooit met pen en papier krijgt uitgevogeld. Dan gaat de lol er op een bepaald moment vanaf en raak ik gefrustreerd.’
Oplossing
Maar het gevoel na het eindelijk oplossen van de hersenkraker maakt alles goed. ‘De laatste zondagavond van de vakantie was ik met een opgave bezig waar heel veel rekenwerk voor nodig was. Samen met mijn man, ook een wiskundige, heb ik toen tot half 1 ‘s nachts lopen prutsen voor het antwoord. We kwamen steeds een stapje dichterbij en uiteindelijk hadden we de oplossing. Dat geeft heel veel voldoening. Dan denk ik: godzijdank heeft al het werk toch iets opgeleverd.’
Niet alleen haar man wordt meegesleurd in het puzzelen. Met twee wiskundigen als ouders was er geen ontkomen aan dat hun kinderen ook met deze genen belast zouden worden. In 2019 bracht de AIVD voor het eerst een junioreditie van de kerstpuzzel uit. ‘Dit jaar is mijn jongste zoon van bijna 11 ook weer met twee vriendjes aan het puzzelen geslagen.’ Maar zo fanatiek als Desiree, is hij nog niet.
Benieuwd of jij een opgave kunt oplossen? Probeer dan eens de onderstaande teaservraag van dit jaar uit het Twitterbericht van de AIVD. De oplossing staat onderaan dit artikel.
De bovenstaande opgave verwijst naar de actualiteit rondom de Amerikaanse verkiezingen van het afgelopen jaar. De makers van de puzzel maken graag gebruik van nieuwsaspecten in hun opgaven. ‘De herkenning is ook wat het zo leuk maakt. Hierdoor hoef je niet alleen maar geluk te hebben om per ongeluk op het juiste antwoord te komen. Ik weet inmiddels dat er standaard een vraag over de Top 2000 tussen zit.’
Nog lang niet uitgepuzzeld
Toen de puzzel op woensdag 9 december verscheen, moest Desiree zichzelf bedwingen om niet meteen aan de slag te gaan. ‘Ik sprak met mezelf af dat ik er pas op vrijdag naar mocht kijken en hem zou printen. Anders zou er die week niets meer van mijn werk terechtkomen.’ Inmiddels zit het puzzelen er bijna op voor dit jaar. Ondanks wat flinke frustratie en opgaven die nog steeds in haar gedachten rondspoken, kijkt Desiree al uit naar de volgende editie. ‘Zo lang de AIVD de puzzel blijft uitgeven en mijn teamgenoten nog steeds mee willen doen, ben ik zeker van de partij.’
Oplossing teaservraag:
Er zitten twee vraagstukken in deze opgave verwerkt. Antwoord 1 is het makkelijkste te vinden. Antwoord 2 is voor de meer ervaren puzzelaars.
Antwoord 1:
Volg de route die de kerstman met de slee heeft afgelegd. Schrijf op volgorde vanaf de start, alle namen op van de staten waar de slee langskomt. Pak nu van alle staten de eerste letter, deze vormen samen een zin. Namelijk: I am voting for santa.
Antwoord 2:
Hierbij zijn niet de slee en zijn route, maar juist de kleuren van de staten van belang.
Zet de namen van de staten op alfabetische volgorde en vul de kleur van de staat in. Bijvoorbeeld: Alabama, blauw.
Iedere kleur heeft een andere betekenis:
Blauw = stip
Rood = streep
Grijs = spatie
Nu kun je met de morsecode ‘vertalen’ wat er staat. Je komt dan tot de zin: Wie puzzelt mee?
