De handen van Huib: zo wees de voorzitter de HvA de weg

Huib de Jong stopt vandaag als voorzitter van het College van Bestuur van de HvA. Voor die gelegenheid doken wij in ons beeldarchief en zetten we de non-verbale communicatie tijdens zijn toespraken van de afgelopen jaren op een rij. Zoek de verschillen.

Als voorzitter van het HvA-bestuur was Huib de Jong de aangewezen persoon om de hogeschool op belangrijke momenten toe te spreken met inspirerende (en soms wat strenge) woorden. Maar met welke lichaamstaal zette hij zijn woorden kracht bij? We bekijken de beelden van de toespraken van De Jong door de jaren heen.

We beginnen in 2015. Dat jaar opende De Jong, toen nog als rector, met een toespraak over ondernemen. Naast het gebruik van zijn handen om zijn punt te maken, valt in deze foto vooral het spiekbriefje op, waarop een mindmap getekend lijkt te zijn.

Huib mag – zo blijkt uit de foto’s – zijn handen graag uitsteken naar het publiek, met de handpalmen naar boven gericht. Volgens presentatiedeskundigen is dit een gebaar dat ervoor zorgt dat mensen zich welkom voelen.

Maar zo nu en dan moet een bestuurder de organisatie de weg wijzen. Zoals in 2017, toen hij de HvA vertelde dat studenten centraal moeten staan in het denken en doen op de hogeschool. Zie ook de metrokaart op de achtergrond met het station ‘Student Centraal’.

Maar een verhaal vertellen zonder enige interactie – frontaal onderwijs in goed jargon – is niet altijd effectief. Daarom koos De Jong er zo nu en dan voor om geen toespraak te houden, maar zich te laten interviewen door bijvoorbeeld tv-presentator Rik van de Westelaken. Let ook hier weer op het onafscheidelijke spiekbriefje, waar Huib volgens watchers overigens nauwelijks op kijkt.

Toespraken van bestuurders zijn vaak doorspekt met paraplutermen en vergezichten: denk bijvoorbeeld eens terug aan de ‘trektocht naar de vlek aan de horizon’.Deze verbastering van de term ‘stip aan de horizon’ sprak Huib de Jong uit bij een nieuwjaarsborrel van de HvA. Maar door de jaren heen ging De Jong zich, namens het bestuur, steeds duidelijker uitspreken over maatschappelijke thema’s als het klimaat en diversiteit. Opvallend is dat, parallel aan deze ontwikkeling, het spiekbriefje uit zijn handen verdween.

En dan dit collegejaar: Nog een keer had Huib de kans zijn hogeschool voor een volle theaterzaal toe te spreken, maar het coronavirus gooide roet in het eten. Gedwongen door de maatregelen moest hij zijn afsluitende woorden uitspreken aan een talkshowtafel met (weer) Rik van de Westelaken als gespreksleider.

De oplettende kijker zag gelukkig dat hij, ook aan tafel, niet vergat om zijn handen zo nu en dan op te tillen voor extra nadruk op de woorden: ‘De kern van het onderwijs is de ontmoeting.’ De Jong deelde zijn zorgen over het feit dat het grootste deel van het onderwijs online wordt gegeven. En die zorgen zijn natuurlijk terecht, want non-verbale communicatie komt via een schermpje veel slechter over dan in een volle zaal.