Afro-Nederlandse studies op de HvA: ‘Eindelijk mogen we leren over onze geschiedenis’

16 januari 2020
Beeld:

Kyrie Stuij

Geplaatst door
Kyrie Stuij
Op
16 januari 2020

Dit schooljaar biedt de HvA als eerste hogeschool van Nederland het keuzevak Afro-Nederlandse studies aan. Een prijswinnend vak, ontwikkeld door docent Zawdie Sandvliet. Dinsdag presenteerden studenten het voorstel voor hun eindonderzoek. ‘Dit vak leert je wie je bent.’

De zenuwen zijn niet helemaal te verbergen. In verschillende klaslokalen staan studenten Social Work die het vak Afro-Nederlandse studies volgen. Ze schrapen hun keel, leunen van het ene been op het andere. Het publiek voor hun presentatie bestaat namelijk niet zoals gebruikelijk uit de bekende gezichten van medestudenten.

Beeld: Kyrie Stuij | Student Jadzia Vrij

In de klaslokalen zitten ouders, oud-studenten en docenten van andere faculteiten. Afro-Nederlandse studies is het eerste vak in Nederland dat ons koloniale verleden behandelt, en ingaat op de geschiedenis, plus hedendaagse realiteit van Afro-Nederlanders. Dat trekt belangstelling. 

 

Het is misschien wel het meest persoonlijke vak op de HvA. Voor een deel van de studenten is het ook een zoektocht naar hun eigen identiteit. Zij leren bijvoorbeeld over de geschiedenis van hun voorouders, die in schoolboeken meestal niet, of nauwelijks werd besproken.

Zawdie Sandvliet

Zawdie Sandvliet studeerde Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam en vertrok daarna naar Amerika voor zijn master African-American Studies. De reden om de master te volgen was omdat hij een soortgelijk vak in Nederland wilde opzetten. In 2018 gaf hij het vak op de UvA. In datzelfde jaar werd Sandvliet door universiteitsblad Folia met vier anderen genomineerd voor UvA’er van het Jaar. Inmiddels is Afro-Nederlandse studies een keuzevak binnen de opleiding Social Work van de HvA. Sandvliet werkt daarnaast als leraar Maatschappijleer op het Ir. Lely Lyceum in Amsterdam-Zuidoost. 

Dat was ook voor student Jadzia Vrij (20, CMV) de reden om het vak te volgen. ‘Als studenten van kleur mogen we eindelijk leren over onze geschiedenis. Uit mijn middelbareschooltijd herinner ik me misschien twee bladzijdes over het slavernijverleden. Dit vak leert je wie je bent, en dat geeft een gevoel van trots. Steeds vaker zie ik klasgenoten bijvoorbeeld traditionele kleding dragen.’  

 

De studenten hebben acht weken les gehad van verschillende gastsprekers (zoals artiest Akwasi en psychiater Glenn Helberg), zijn op excursies geweest, hebben een Wikipedia-pagina geschreven over een rolmodel uit de Afro-Nederlandse gemeenschap en gaan in de aankomende weken een eigen onderzoek uitvoeren. 

 

Voetbal

Die gaan bijvoorbeeld over de waarde van spiritualiteit voor inwoners van landen uit West-Afrika en de blik van de zwarte gemeenschap op het personage Carlton, uit de tv-serie The Fresh Prince of Bel-Air. Ook de onderzoeken hebben vaak een persoonlijke link met de student. Zoals Jadzia, een echte Ajacied – ze heeft een tattoeage van de club op haar enkel – die onderzoek doet naar racisme in de voetbalwereld.

 

Jadzia vergeleek mediaberichten over onder meer de Britse voetballers Phil Foden en Tosin Adarabioyo die in dezelfde periode een miljoenenhuis kochten voor hun moeder. De toon in de berichten over Adarabioyo, de voetballer van kleur, was verontwaardigd: ‘‘Hoezo koopt hij een huis van twee miljoen, waarom is het zo lelijk ingericht, gaat dit niet te ver?’’ Een contrast met de berichtgeving over de aankoop van witte Foden, waarin de toon prijzend was: ‘‘Wat sympathiek dat de voetballer een miljoenenhuis voor zijn moeder koopt.’’ 

Beeld: Kyrie Stuij | Docent Zawdie Sandvliet krijgt een omhelzing van een student die hem bedankt voor zijn lessen

‘Als je kijkt naar ons slavernijverleden en hoe we vroeger naar zwart en wit keken, dan valt het me op dat die blik nog steeds gegrond is in onze maatschappij. Dat gebeurt niet bewust. Maar omdat we het zo gewend zijn van de mensen voor ons, nemen we dat gedrag automatisch over. Ons slavernijverleden zie je terug in deze sport. Dat veroorzaakt polarisatie, terwijl voetbal juist zou moeten samenbrengen.’

 

Onderdeel van Nederland

Docent Zawdie Sandvliet ontwikkelde het vak nadat hij zijn master African-American Studies in Amerika afrondde. Ondanks eerdere iniatieven van anderen voor lessen over het koloniale verleden in het hoger onderwijs, is het pas sinds kort dat het vak op deze manier bestaat. Veel te laat, vindt Sandvliet. ‘Deze lesstof was ook in de jaren veertig, zestig, tachtig, noem het maar op, van waarde geweest. Afro-Nederlanders en hun geschiedenis zijn onderdeel van Nederland. Het had er altijd al moeten zijn.’ 

 

In 2018 werd Afro-Nederlandse studies op de UvA gegeven en bekroond met de prijs Create a Course-challenge van de Geesteswetenschappenfaculteit. Toch kreeg het vak, volgens Sandvliet om financiële redenen, geen vervolg op de universiteit. Het ziet er naar uit dat Afro-Nederlandse studies de aankomende jaren wel in het curriculum van de HvA blijft. 

Beeld: Kyrie Stuij | Student Ryan Pinas

Theater

Met de excursies, opdrachten en eigen onderzoek is Afro-Nederlandse studies ‘een vak waar je wel voor moet werken’, weet Ryan Pinas (22, CMV). ‘Ik dacht eerst: laat ik een vak kiezen waar ik niet al te veel voor hoef te doen, maar ik ben blij dat ik dat niet heb gedaan. Ik heb echt veel geleerd. Voor de Wikipedia-opdracht schreef ik bijvoorbeeld over Kerwin Duinmeijer, een vijftienjarige jongen die in de jaren tachtig op de Dam werd vermoord om zijn huidskleur. Hij was zo jong. Dat heeft me wel echt aan het denken gezet. Ik doe aan theater en geef jongeren les van dezelfde leeftijd, zo’n verhaal als dit vergeet je niet.’

 

Als alle presentaties klaar zijn, klinkt er een diepe zucht van een van de studenten. ‘Dat viel mee toch?’, vraagt Sandvliet met glimlach. De studenten lachen. Na afloop wordt er bijgepraat met Surinaamse hapjes, en neemt student Jadzia het woord voor een shoutout. ‘Je hoort toch weleens dat mensen zeggen: ‘‘Deze docent heeft echt mijn leven veranderd?’’ Nou, heel eerlijk: ik had gewoon docenten. Maar voor mij ben jij die docent. Dank je wel voor alle inzichten.’