Een croissant op een bordje van fijnstof: welkom bij het ‘roetontbijt’
Wil van Iersel
Modestudenten schraapten in september fijnstof van gebouwen in Amsterdam. De designers van SerVies hebben daar inmiddels borden, kopjes en kommen van gemaakt. Om luchtvervuiling aan te kaarten, trakteerden ze raadsleden donderdag op een ‘roetontbijt’.
Op een lange tafel voor de receptie van het stadhuis in Amsterdam ligt een wit kleed met een rieten mand vol croissantjes, kannen koffie en thee en een schaal met koekjes. Dat het bord voor je croissant opvallend geel, bruin of zwart is uitgeslagen, valt pas op als je dichterbij staat.
Die kleur heeft het gekregen door fijnstof dat in het servies is verwerkt. Dat is opgehaald door ruim 450 Amfi-studenten die in september het roet van gebouwen en tunnels in Amsterdam hebben geschraapt.
Architect Iris de Kievith en ontwerper Annemarie Piscaer van SerVies willen met hun design het probleem van luchtvervuiling aankaarten. Door de concentratie van fijnstof zouden bijvoorbeeld inwoners van Amsterdam gemiddeld anderhalf jaar korter leven.
‘Een modeopleiding associeer je snel met glamour en dan is dit wel een contrast’
Bijdrage
‘Indrukwekkend eigenlijk, dat we met onze verzameling fijnstof hieraan hebben bijgedragen’, zegt student Zoï Huizinga (22, Fashion & Branding). Zij schraapte eerder roet van het Amstelstation. ‘Ik vertel mensen vandaag hoe ik dit project als student heb ervaren. Een modeopleiding associeer je snel met glamour en dan is dit wel een contrast. Ik vind het mooi dat de ontwerpers van iets lelijks iets moois hebben gemaakt.’
Het roetontbijt is bewust op donderdagochtend gepland. Dan komen de raadsleden van de commissie mobiliteit, luchtkwaliteit en duurzaamheid samen om het rapport over de luchtkwaliteit in 2018 te bespreken. Ondanks dat die in Amsterdam over een langere periode lijkt te verbeteren, werden in 2018 de advieswaarden van de World Health Organization (WHO) van fijnstof en stikstofdioxide op de meeste meetstations overschreden. Blootstelling aan luchtvervuiling heeft volgens het rapport een vergelijkbaar effect op de gezondheid als het hebben van overgewicht.
‘We moeten meer doen’, zegt wethouder Marieke van Doorninck (Duurzaamheid) als ze de groep bewoners, studenten en geïnteresseerden toespreekt. ‘In 2030 willen we een uitstootvrije gemeente zijn. En daar moeten harde maatregelen voor worden genomen. We gaan inwoners daarom stimuleren en ook compenseren, onder meer met een autoluwe stad, deelfietsen en een beter openbaar vervoerbeleid.’
Ambitie
Manu Hartsuyker, een bezorgde bewoner van de Valkenburgerstraat die de designers van SerVies naar Amsterdam heeft gehaald, ziet de reactie vooralsnog als ‘mooie woorden’. ‘De ambitie is goed, maar wat ons betreft mag het nog wel sneller. Al vijf jaar strijd ik tegen luchtvervuiling. En in die tijd is er weinig gebeurd voor inwoners die elke dag te maken hebben met de stank en zelfs gezondheidsproblemen. Dus we blijven ze nauwlettend volgen.’
Toch wordt er voor een oplossing niet alleen naar de gemeente gewezen. Tussen het ontbijt staan informatiebordjes die vertellen wat je als inwoner zelf kunt doen om de concentratie fijnstof terug te dringen. Wie bijvoorbeeld drie maanden elke dag een boterham met kaas eet, produceert al één gram fijnstof. Dat geldt ook als je een weekje met de auto naar werk gaat of de houtkachel twintig minuten laat branden.
Die bewustwording is belangrijk, merkt student Zoï. ‘Ik had bijvoorbeeld nooit verwacht dat je alleen al van het Amstelstation zo veel fijnstof kan verzamelen. Dat zet je wel aan het denken.’
