Wil jij je #plantbabies voeden met je eigen afval? Wormen helpen je
Daniël Rommens
In de grote steden in Nederland kun je vaak geen kant op met je aardappelschillen, koffieprut of eierschalen. Die eindigen nu nog gewoon in de afvalverbranding. HvA-onderzoekers kijken nu of wormen jouw afval kunnen composteren.
Ze doen een beetje denken aan Aziatische tempeltjes. Alleen dan in de regenachtige en betegelde omgeving van de Amsterdamse IJsselbuurt. Op de stoep, ingeklemd tussen een transformatorhuisje en een veldje staat een twee meter hoog ‘wormenhotel’. Door de bruinige kleur valt het gebouwtje nauwelijks op.
‘Het is een frustratie van de milieubewuste stadsbewoner: het gft-afval wordt niet gescheiden opgehaald’
Maar daarbinnen gebeurt van alles. Kilo’s wormen krioelen rond tussen het afval. De dieren vermenigvuldigen zich razendsnel, binnen drie maanden kan hun aantal verdubbelen. Door het glas zijn allerlei soorten groenten, fruit- en tuinafval zichtbaar: eierschalen, sinaasappels, aardappelschillen en zelfs een hele ananas. De wormen zijn dag en nacht bezig om jouw afval tot compost te verwerken. En die noeste arbeid zie je: de enige glasplaat aan de voorkant is beslagen.
Het hotel is aan de buitenkant opgebouwd uit 93 lagen ecoboard. Dat zijn platen van geperste vezels, afkomstig uit landbouwafval zoals stro en riet. Je gooit je eigen afvalresten boven in het gebouw door een vierkant luik, wormen banen zich een weg naar de verse etensresten, breken de cellen van het afval af, en uit een laatje onderin haal je na verloop van tijd compost. Die compost lijkt op aarde, maar dan vol met schimmels, vezels en mineralen. Ideaal voor je tuin of plantjes.
Ruimtegebrek
Is dit de oplossing voor de milieubewuste stedeling, die nu nog iedere keer met pijn in het hart gft-afval in de gewone afvalbak kiepert? Dat onderzoekt HvA-onderzoeker Urban Technology Maarten Mulder.
‘Het is een frustratie van de milieubewuste stadsbewoner in Nederland: het gft-afval wordt niet gescheiden opgehaald’, zegt Mulder. ‘Terwijl ook dat afval hergebruikt kan worden. Daarom onderzoeken wij nu kleinschalige initiatieven om gft-afval te verwerken in de stad.’
Alle steden in Nederland willen naar een circulaire economie én minder afval. Nu produceert iedere Amsterdammer nog vierhonderd kilo afval per jaar, en dat moet terug naar honderd kilo. Maar ruimte is in alle steden een probleem. Mulder: ‘Huishoudens hebben geen plek voor een extra afvalbak, en ook onder de grond is het vol. Daarnaast zorgt wéér een extra ronde afval ophalen voor meer vervuiling in de stad.’
Inmiddels staan er tussen de vijftig en honderd wormenhotels in Amsterdam, die zijn geplaatst door stichting Buurtcompost. Naast het wormenhotel onderzoekt Mulder ook andere initiatieven. Bijvoorbeeld een ondergrondse container op het Java-eiland, een initiatief in Hengelo waar met een bakfiets gft-afval op wordt gehaald én een biogasboot. ‘Helaas is die boot recentelijk gezonken, dus kunnen we dat alleen theoretisch onderzoeken’, vertelt Mulder.
Sociale winst
Leuk dat jij je planten kunt bemesten met je eigen afval, maar kunnen die wormen ook het afval van een hele buurt of stad verwerken? Dat denkt Mulder niet. ‘De compost die wormen produceren doodt niet alle ziektekiemen. Dat betekent dat het niet te gebruiken is in de landbouw. Daarvoor moet het nog een keer op hogere temperatuur verwerkt worden.’
Mulder ontwerpt een model voor gemeenten en bedrijven, zodat ze zelf kunnen berekenen hoeveel het scheiden van gft-afval hen oplevert. In die formule zit niet alleen de besparing op CO2-uitstoot of geld. Ook de sociale ‘winst’ wordt meegenomen. Mulder: ‘Zo’n wormenhotel zorgt voor meer kennis bij bewoners: hoe werkt de natuur eigenlijk? Daarnaast levert het meer gesprekken op tussen buren en ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid, dat schept een band.’
Gooi niet je resten pasta pesto in het wormenhotel
Want je eigen wormenhotel brengt wel wat werk met zich mee. Mulder: ‘Het is niet: ik gooi m’n afval erin en kom over een week mijn compost opscheppen. Er moet regelmatig worden gecontroleerd of het daarbinnen niet te vochtig is.’ Als alle wormen naar de oppervlakte kruipen weet je dat het te nat is. ‘Dat is op te lossen door wat snippers karton of papier toe te voegen’, zegt Mulder.
Daarnaast weet ook niet iedereen dat niet al je etensresten in het wormenhotel mogen, vertelt Mulder. ‘Saus, olie, brood, pasta en vlees kunnen niet verwerkt worden door wormen.’ Gooi dus niet je resten pasta pesto in het wormenhotel.
