Het Kohnstammhuis door de jaren heen: hier vertrok ‘De Gooische Moordenaar’
G.L.W. Oppenheim (Beeldbank Stadsarchief Amsterdam)
Deze week werkt de HvanA-redactie op locatie in het Kohnstammhuis. Waar jij nu college volgt – of geeft – zat vroeger de belastingdienst. En ooit vertrok hier de stoomtram naar Hilversum vanuit het voormalige Weesperpoortstation.
Het Kohnstammhuis is in de jaren vijftig gebouwd op de plek waar vroeger de spoorlijn naar Utrecht lag. Het Weesperpoortstation, dat net buiten de Weesperpoort (nu het Weesperplein) lag, werd van 1843 tot 1939 gebruikt door de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij.
Het zogenoemde kopstation was het eindpunt van de treindienst naar Utrecht en vanaf 1881 ook van de Gooische stoomtram naar Hilversum. Die tram stopte in Diemen, Muiden, Naarden en Laren en was berucht, omdat-ie in de Amsterdamse straten nogal wat fietsers en voetgangers schepte. De twijfelachtige koosnaam van deze tramdienst was dan ook ‘De Gooische Moordenaar’.
De laaggelegen spoorlijn naar Utrecht werd in de jaren dertig vervangen door sporen die op dijken waren aangelegd. Op die dijken werd het huidige Amstelstation gebouwd, dat de functie van het Weesperpoortstation overnam. In 1939 werd het station na bijna honderd jaar dienst gesloopt.
Stalinisme
Pas in de jaren vijftig werd op de plek van de spoorlijn het gebouw neergezet dat nu bekendstaat als het Kohnstammhuis. Het pand werd door rijksbouwmeester Gijsbert Friedhoff gebouwd voor de rijksbelastingdienst. Het was bij de voltooiing in 1958 met tien verdiepingen het hoogste kantoorgebouw van Amsterdam.
Het Centraal Belastinggebouw (CBG) zoals het pand toen heette, was toentertijd een schoolvoorbeeld van stalinistische architectuur – een op de klassieke oudheid gebaseerde socialistische bouwstijl die door sommigen als pompeus wordt omschreven.
Tot 1994 werd het gebouw gebruikt door de belastingdienst. Het pand werd in 1970 nog uitgebreid met de vleugel die we nu kennen als het Theo Thijssenhuis, maar wegens ruimtegebrek verhuisde de dienst naar een groter en moderner pand bij Sloterdijk.
Het pand stond een tijdje leeg, totdat de HvA er haar onderwijsfaculteit wilde vestigen: De toenmalige Educatieve Faculteit Amsterdam (EFA) was een samenwerking met de Hogeschool Inholland. Zo’n tien jaar later werd die samenwerking gestopt en ging de faculteit verder als de EHvA.Later werd dit het Domein Onderwijs & Opvoeding en nu heet het de Faculteit Onderwijs & Opvoeding (FOO). Ook andere sociale opleidingen zoals Sociaal Pedagogische Hulpverlening en Maatschappelijk Werk & Dienstverlening waren gevestigd in het pand.
In 2007 kreeg het Kohnstammhuis de status van rijksmonument. Het pand onderging een grote renovatie, waarbij het parkeerterrein werd vervangen door een parkeergarage met daarbovenop het pleintje ‘Kohnstammhof’.
Weet jij trouwens wie Philip Kohnstamm, naar wie het gebouw vernoemd is, eigenlijk was en wat hij deed om die eer te verdienen? Check deze video, waarin docent Frits Rovers het uitlegt.
Recentelijk zijn de schilden boven de ingangen van het Kohnstammhuis teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Huismeester Aart Sonnema laat ze in de onderstaande video zien en heeft ook nog een leuke anekdote uit de tijd dat de belastingdienst net vertrokken was.
En inmiddels is het Kohnstammhuis ook de plek waar je de redactie van HvanA vindt. Van 7 tot en met 9 mei werken we tussen de koffiecorner en de piano op de begane grond. Daar maken we de hele week verhalen over dit gebouw, de opleidingen, medewerkers en jouw medestudenten. Heb je een idee voor een verhaal? Of wil je eens zien wat wij nou een hele dag doen? Wees welkom en kom langs!
