Onderzoeker interviewde laaggeletterden: ‘Mensen schamen zich heel erg’
Pexels
Niet goed kunnen schrijven of lezen: voor 2,5 miljoen Nederlanders is het de dagelijkse realiteit. Een taalcursus kan ze helpen. Maar wat motiveert ze om daaraan te beginnen? En wat levert het ze op?
Zijn kleinkinderen eens een mooi geschreven kaartje sturen, daar droomde Hans (66) van. Voor deze opa was dat niet vanzelfsprekend. Ook voormalig bloemist Joke (60) had er moeite mee. Als haar klanten vroegen om een persoonlijke boodschap bij hun bos bloemen, liet Joke het ze altijd zelf schrijven. ‘Dat is persoonlijker’, vertelde ze haar klanten dan. Zo verborg ze dat ze niet goed kon schrijven.
Zoals Hans en Joke zijn er 2,5 miljoen Nederlanders. Mensen die niet goed kunnen lezen, schrijven of rekenen. Mensen die dan bijvoorbeeld niet met het openbaar vervoer durven te reizen, niet alleen naar de huisarts gaan en hulp nodig hebben met hun post.
‘We begonnen dit onderzoek met het idee dat laaggeletterden vooral een taalcursus zouden doen om een betere baan te krijgen of meer geld te verdienen’, vertelt Krispijn Faddegon, onderzoeksleider en docent bij het lectoraat Management van Cultuurverandering. Hij interviewde vijftien mensen die een taalcursus volgden, of taalambassadeur waren voor de Stichting Lezen & Schrijven. Allemaal zijn of waren ze laaggeletterd.
Schaamte en verlegenheid
Maar geld bleek niet de belangrijkste reden te zijn. Mensen deden de taalcursus vooral om hun zelfvertrouwen te vergroten, hun sociale contacten uit te breiden of om hun kinderen beter te begrijpen. ‘Mensen schamen zich heel erg’, vertelt Krispijn.
Zoals de Indonesische Cinta (49), die verliefd werd op een Nederlander en hier kwam wonen. Ze leerde wel een beetje Nederlands, maar niet zoveel als ze zou willen. Als haar kinderen kinderliedjes leerden, kon ze hen niet helpen zingen. Nu haar kinderen groot zijn, volgt ze een taalcursus in de hoop later werk te vinden.
‘Zou ik nu naar Timboektoe moeten met het vliegtuig, dan weet ik op Schiphol welke gate ik moet hebben’
Door beter te leren lezen en schrijven, wordt de wereld van laaggeletterden weer een stukje groter. ‘Zou ik nu naar Timboektoe moeten met het vliegtuig, dan weet ik op Schiphol welke gate ik moet hebben’, vertelde Joke aan de onderzoekers. ‘De wereld wordt zo groot als je kan lezen.’
Taalcursus
Voor de overheid speelt geld in ieder geval wel een rol. Samen kosten de laaggeletterden namelijk ruim 1 miljard euro per jaar, volgens een onderzoek van PriceWaterhouseCoopers. Dat komt doordat deze mensen moeilijker aan een goedbetaalde baan komen, maar ook omdat ze bijvoorbeeld hogere zorgkosten hebben.
De citaten en verhalen van de laaggeletterden zijn gebaseerd op dit rapport dat HvA-onderzoeker Krispijn Faddegon en Samir Achbab schreven in de opdracht van Stichting Lezen & Schrijven. De namen van de mensen in dat rapport zijn veranderd om hun anonimiteit te beschermen.
