Vrijheid én verwarring: het nieuwe afstuderen bij Toegepaste Psychologie

Geen traditionele scriptie, maar afstuderen met veel keuzevrijheid. Bij Toegepaste Psychologie hadden de laatstejaars er wel oren naar, maar in de praktijk lijkt afstuderen ook een stuk onduidelijker geworden. ‘Je hoopt constant dat het deze keer wél goed is.’

Drie weken geleden kreeg hij te horen dat hij is geslaagd: zijn laatste studiepunten zijn nu echt binnen. Lester Snoeks is maar wat blij dat hij aan de slag kan als toegepast psycholoog, al duurde het allemaal wel net even langer dan hij vooraf had gehoopt.

Lester is een van de studenten die afgelopen jaar niet in één keer slaagde: samen met 29 andere studenten zat hij in de herkansingsklas van de opleiding. ‘En dat waren niet alleen studenten die het altijd al lastig hadden, maar ook degenen die normaal goed presteerden,’ vertelt hij.

Lester en andere studenten melden zich bij de start van het studiejaar bij de redactie van HvanA: ze vertellen dat ze behoorlijk gestruikeld zijn over de nieuwe afstudeermethode die twee jaar geleden is ingevoerd. Maar waar ligt dat aan? En waarom is er eigenlijk een nieuwe manier van afstuderen?

Meer vrijheid, minder structuur
De nieuwe afstudeermethode vervangt sinds 2021 de traditionele scriptie bij Toegepaste Psychologie, wat je tegenwoordig bij wel meer opleidingen ziet (zie kader). Studenten moeten nu een serie ‘bewijsstukken’ inleveren, waarmee ze aantonen dat ze vier ‘competenties’ beheersen.

‘Een scriptie sluit te weinig aan op het werkveld’

Opvallend is de vrijheid: alles kan in geheel eigen vorm worden ingeleverd. Het kan een verslag zijn, maar ook een presentatie. Je kunt zelfs een vlog maken als bewijsstuk van je kennis en kunde. De reden?

‘Een scriptie sluit te weinig aan op het werkveld,’ legt docent Joyce Kootker uit, die mede aan de basis stond van de nieuwe vorm van afstuderen. ‘Deze aanpak bereidt studenten beter voor op het werkveld.’ Studenten leveren tijdens de afstudeerstage een reeks opdrachten in die hun vakbekwaamheid aantonen, in plaats van een hele geschreven scriptie op papier te zetten.

‘Mijn werk voldeed precies aan de studiehandleiding, dacht ik’

Frustraties
Bovendien ervaren studenten onduidelijkheid bij docenten. Student Kim, die nu ook een halfjaar aan het uitlopen is, vertelt hoe haar bewijsstuk over ‘communicatieve vaardigheden’ werd afgekeurd. De opdracht?

Kim moest laten zien ‘aan te sluiten bij het referentiekader van de doelgroep, en in het contact passende communicatieve en psychologische vaardigheden in te zetten om een doel te bereiken, en zich hierbij actief in de beleving van de doelgroep te verplaatsen’, volgens het handboek voor het afstuderen.

‘Wat ik inleverde voldeed precies aan de studiehandleiding, dacht ik’, reageert Kim. Na veel discussie met haar begeleider krijgt ze alsnog gelijk. Daarna wordt haar plan van aanpak afgekeurd. Maar als vervolgens een andere docent haar werk bekijkt, krijgt ze te horen dat het wel voldoende is.

Fouten maken
De opleiding moedigt studenten aan om samen te werken en van elkaars inzichten te leren, zodat ze van hun fouten leren, maar ook om meer vertrouwen te krijgen in hun eigen werk. ‘Toch blijft het vaak lang vaag wat er precies verwacht wordt’, volgens Isa. ‘De eerste paar maanden was het voortdurend uitvogelen wat er van me verwacht werd.’

‘Ik heb weleens het idee dat studenten vooral willen weten: is dit goed?’

Een probleem dat ontstaat, is dat studenten hun werk niet op tijd inleveren, uit angst voor afwijzing. ‘Het voelt alsof alles wat je doet toch een onvoldoende is,’ vertelt Kim. Lester vertelt dat hij en zijn medestudenten het inleveren uitstellen met de hoop in één keer goed te scoren, wat een averechts effect heeft.

‘Dat is natuurlijk niet hoe het afstuderen moet werken,’ reflecteert Ed Caffin, docent en lid van de afstudeercommissie. Het idee is juist dat studenten elke twee weken een bewijsstuk inleveren. Caffin erkent dat er studenten zijn die worstelen met de nieuwe methode, maar benadrukt ook dat er ook genoeg tevreden studenten zijn.

‘Bovendien is het niet zo dat er helemaal geen kaders zijn,’ reageert hij. ‘Er is voldoende ruimte voor wekelijkse begeleiding van de docenten, waar de bewijsstukken worden bekeken en er gekeken wordt naar goede voorbeelden. Ik heb weleens het idee dat sommige studenten in eerste instantie vooral willen weten: “Is dit goed?’’ We stimuleren ze juist zoveel mogelijk om uit te proberen, in plaats van te zeggen: hier is de opdracht, succes.’

Kootker vult aan: ‘We verwachten helemaal niet dat studenten alles in één keer perfect doen. Het doel is dat ze juist leren van hun fouten.’ Toch lijken de studenten die HvanA spreekt juist vooral op zoek naar duidelijkheid: zij willen graag afstuderen. ‘Uiteindelijk moet je wel weten wat je moet doen om een voldoende te halen,’ zegt Kim daarover.

‘Werken met een rubric voelt als studeren met zijwieltjes’

Ruimte voor verbetering
Hoewel de nieuwe methode voor studenten een uitdaging blijkt, werkt de opleiding actief aan verbeteringen. Zo vertelt Kootker dat er nu vaker feedback wordt verzameld en hoeven studenten nu minder bewijsstukken in te leveren, om werkdruk te verlagen.

De studenten hebben aangegeven de methode te waarderen vanwege de ruimte voor persoonlijke groei en eigen invulling, maar duidelijke kaders worden nog wel gemist. ‘Werken met een rubric voelt misschien als studeren met zijwieltjes,’ kijkt Lester terug. ‘Maar zonder duidelijke kaders werken, dat is ook niet de oplossing.’

De volledige naam van Kim is bekend bij de redactie van HvanA.