Syrische HvA’ers over de val van Assad: ‘Het is alsof je uit een droom ontwaakt’
Benne van de Woestijne
Ibrahim Kayal met de Syrische vlag
Vierduizend kilometer van hun thuisland vandaan zagen Syrische HvA’ers hoe het regime van dictator Bashar al-Assad ten einde kwam. Nu het land is bevrijd doen twee van hen hun verhaal aan HvanA. ‘Ik ben ontzettend blij, maar denk ook aan de vriend die er niet meer is.’
Ibrahim Kayal is vierdejaarsstudent Technische Natuurkunde aan de HvA. In 2014 kwam hij met zijn familie vanuit Damascus naar Nederland toe, toen hij veertien jaar oud was.
De nieuwe vlag – of eigenlijk de oude vlag, van het Syrië vóór Assad – draagt hij bij zich. Ibrahim gaat er trots mee op de foto voor dit interview. ‘Ontzettend blij’ is hij, dat zijn land is bevrijd van het regime van Bashar al-Assad, de dictator die decennialang het land regeerde en de afgelopen vijftien jaar op gruwelijke wijze het verzet van burgers neersloeg.
Beeld: Benne van de Woestijne | Ibrahim poseert met de Syrische vlag in het Wibauthuis
‘Het is een gek idee dat ik zelf nu ook meer vrijheid ervaar’, begint Ibrahim. ‘Lange tijd durfde ik niets kritisch in het openbaar te vertellen, uit angst voor wat er zou kunnen gebeuren met familie die nog in het land woont. Nu post ik zeker twintig keer dag iets online. En kan ik er met jullie over spreken, voor het eerst. Ik had er niet meer op gerekend dat Assad ooit van de macht af zou komen – dat er ooit een Syrië zónder hem zou zijn.’
‘Toen het gebeurde zat ik in het buitenland, in Roemenië. Ik kon niet slapen. Bij iedere stap die het verzet dichterbij de hoofdstad Damascus kwam, onze oude woonplaats, raakte ik enthousiaster. ’s Nachts om vijf uur videobelde ik met mijn vader, die mij toonde wat er op zijn televisie te zien was, haha. Het was alsof ik uit een tien jaar lange droom ontwaakte.’
Met de bevrijding komen niet alleen positieve gevoelens, maar ook pijnlijke herinneringen op bij Ibrahim. ‘Eigenlijk is onze hele familie overal en nergens terechtgekomen. We wonen nu in Engeland. Duitsland. België. Libanon. Albanië. Saudi Arabië. Ga zo maar door. Slechts een paar van ons bleven over in Syrië, waaronder mijn oom en tante. Vele anderen zijn omgekomen of niet meer onder ons. Het is een gek en verdrietig idee dat ik hen nooit meer zal terugzien. Toen mijn opa en oma werden begraven, kon ik er niet bij zijn. Dat doet pijn.’
‘Ik denk aan de vriend die in 2016 werd gearresteerd en ik nooit meer terugzag’
‘Als ik denk aan Syrië en wat er de afgelopen jaren allemaal is gebeurd, komen ook dat soort gedachten bij me op. De vriend die in 2016 werd gearresteerd en in de gevangenis van Sednaya belandde, omdat hij “contact” zou hebben gehad met het verzet. We vermoeden dat hij daar is doodgeschoten, zoals zo velen zijn vermoord in die gevangenis.’
‘Of ik denk aan de vriend die gedwongen in het leger zat, toen ik nog veertien was en in Damascus woonde. Hij was net herstellende van een schotwond die hij had opgelopen. Ik praatte in op hem: ik wilde dat hij zou stoppen met vechten, dat hij zou vluchten, maar hij kón het niet. Ook hij zat ‘vast,’ maar dan in het leger. Toen hij een dag later zich weer aansloot in dienst, werd hij bij een gevecht doodgeschoten. Deze dingen kan ik niet vergeten. Het is hoe dan ook traumatisch geweest.’
‘Het verleden heb ik lange tijd weggestopt. Onze familie heeft veel verloren, net als alle andere zestien miljoen Syriërs. We waren onze vrijheid kwijt, en hebben ons leven hier weer moeten opbouwen. Ik ben heel erg dankbaar voor de vrijheid en kansen die ik hier krijg. Nederland heeft me veel gegeven. Het is mijn thuis geworden. Een tweede moederland.’
‘Toch ben ik zeker van plan Syrië te bezoeken. Ergens ben ik bang voor de herinneringen die daar naar boven komen, maar ik wil de familie die daar nog woont ook weer zien. De afgelopen jaren ben ik een paar keer naar Turkije gegaan, om maar heel dichtbij de grens van Syrië te zijn. Om maar een beetje het gevoel te krijgen dat ik in de buurt was. Nu ben ik van plan om eindelijk écht terug te gaan, om mensen te zien die ik al tien jaar niet heb gezien. Hopelijk kan het volgend jaar.’
Fatima studeert Communication en Multimedia Design en zit in haar tweede jaar. In 2012 vluchtte ze met haar familie uit Idlib, Syrië, toen ze acht jaar oud was.
Hoe het nu met haar gaat? Fatima twijfelt even. ‘Meestal reageer ik met dat het goed gaat, maar ik weet niet of dat nu het juiste woord is. Het is de afgelopen weken een emotionele rollercoaster geweest. Al ben ik natuurlijk ongelofelijk blij dat Assad niet meer aan de macht is, en hoopvol dat het nu beter zal gaan met Syrië. Dat weet ik eigenlijk wel zeker.’
‘Wat Assad de afgelopen jaren in Syrië heeft gedaan, vind ik vergelijkbaar met de Holocaust’
Erger dan Assad wordt het niet, vertelt Fatima. ‘Wat hij de afgelopen jaren in Syrië heeft gedaan, vind ik vergelijkbaar met de Holocaust. Er waren honderdduizenden mensen vermist in Syrië. Inmiddels weten we dat die mensen eigenlijk allemaal dood zijn. We hebben ons lange tijd neergelegd bij die gruwelijke realiteit. Wat zijn mensen wat dat betreft eigenlijk flexibel, hè? We legden ons neer bij het feit dat er iedere dag mensen vermoord werden.’
‘Waar ik was toen duidelijk werd dat het regime viel? Thuis bij mij familie. Ik kon niet slapen – niemand kon slapen, die nacht. Rond drie uur ’s nachts werd het nieuws bevestigd: het Assad-regime is ten einde, het is klaar. Ik zat in een soort verstilling. Het was surreëel. Ik kon het niet geloven: is het dan eindelijk gebeurd? Is het na veertien jaar dan eindelijk afgelopen? Dat het opeens allemaal zo snel zou gebeuren, had denk ik niemand verwacht.’
‘Thuis was bij iedereen het hele leven even gepauzeerd. Werk, school, slaap: eigenlijk alles stond even stil. We waren allemaal alleen maar bezig met wat er in Syrië gebeurde. Mijn schoolwerk voor de HvA heeft even op pauze gestaan. Ik moest eigenlijk twee opdrachten afmaken, maar had er even geen ruimte voor. Ik wilde zeggen: sorry, mijn land wordt nu bevrijd, ik heb nu geen tijd. Uiteindelijk heb ik maar gezegd dat het om persoonlijke omstandigheden ging, haha. Je wilt mensen ook niet belasten met je verhalen over Syrië steeds. Dat is een beetje hoe we zijn gaan leven: het hoort erbij. Life goes on.’
Beeld: Benne van de Woestijne | Fatima in het Jakoba Mulderhuis
‘Voor alle Syriërs is de val van Assad absoluut een victory moment. Zeker ook voor alle mensen die al twaalf, dertien, veertien jaar niet in Syrië zijn geweest. Mijn vader werkte voor de overheid toen we vluchtten uit onze stad, Idlib. Hij mist het land misschien nog wel het meest. Syrië is alles voor hem. Voor mij is het anders: ik kwam in Nederland toen ik elf was en ben hier dus voor een groot deel opgegroeid. Helemaal Nederlands heb ik mij nooit gevoeld; het is meer een beetje alsof ik te Syrisch voor Nederland ben, en te Nederlands voor Syriërs. Je voelt je altijd een klein beetje tussen wal en schip, wat dat betreft.’
‘Ja, we gaan zeker ooit terug. Dat is wel een bijzonder idee. Ik weet niet of ik helemaal terug wil, of ik ooit in Syrië wil blijven wonen. Ik heb namelijk alles hier: mijn vrienden, mijn familie. Maar ik ben blij, en ik ben hoopvol.’
‘Het gaat de goede kant op, hoe dan ook. Ik hoorde mensen ook al zeggen dat er misschien wel weer andere ellende komt, dat er weer erge tijden aankomen. Maar volgens mij hebben we het ergste nu gezien. Ook als er een streng islamitisch bewind aan de macht komt: alles is beter dan Assad. Alles is beter dan dat. Wat kan er erger zijn dan die man?’
De achternaam van Fatima is bekend bij de redactie van HvanA.
Geplaatst door
Eindredacteur bij HvanA. Ik volg en schrijf van alles en luister graag naar de verhalen die je te vertellen hebt. Tips voor zo’n goed verhaal op HvanA? Stuur een mailtje naar benne@hvana.nl.