‘Ik heb een idee voor een nieuwe minor op de HvA’

Docent Jacob Eikelboom schrijft elke twee weken een column over het verwarrende leven op en rond de hogeschool. Deze keer heeft hij een nieuwe HvA-minor bedacht, die moet bijdragen aan vrede en verbinding. ‘Een mooi tegenwicht voor de militaire minoren in het hbo.’

Ik heb een idee voor een nieuwe minor op de HvA: Esperanto. Studenten leren in een half jaar deze taal en dan mogen ze zich officieel esperantist noemen. Daarmee treden ze in voetsporen van mensen als Mahatma Ghandi, Willy Brandt, Tolkien, Pélé, Einstein en Willem Drees.

Esperanto is een geschreven en gesproken taal die niet gebonden is aan een land, cultuur of geloof. Het idee achter deze universele taal is dat mensen zich door taal met elkaar verbonden voelen en elkaar beter begrijpen. Esperanto betekent iemand die hoopt. Een verbindende en hoopvolle minor als HvA-visitekaartje voor de wereld, hoe mooi is dat? Daarnaast biedt deze minor een mooi tegenwicht aan de drie militaire minoren die de HvA gaat aanbieden.

De bedenker van het Eperanto was Lejzer Zamenhof, een oogarts uit Polen. Hij groeide op in een diverse samenleving met stadsgenoten uit Rusland, Pruisen, Oostenrijk, Hongarije, Duitsland, Galicië en Moravië. Ook religieus was het een mengelmoes van rooms-katholieken, joden en oosters-orthodoxen.

Zamenhof zag in een universele taal de sleutel tot wereldvrede. Zo gezegd, zo gedaan

Een kumbaya-sfeer van ‘allemaal fijn samen’ was het echter niet. Rond 1900 vierde het nationalisme en identiteitsdenken hoogtij en werden mensen vastgepind op hun etniciteit, cultuur of geloof. Die focus op verschillen en de obsessie met je eigen achtergrond was mede de opmaat naar de grote Europese oorlog die startte in 1914.

Zamenhof sprak zelf drie moedertalen (Russisch, Jiddisch, Pools) en leerde later nog negen andere talen (Duits, Frans, Latijn, Grieks, Hebreeuws, Engels, Italiaans, Spaans en Litouws). Met die talenkennis wist hij culturele, etnische en religieuze verschillen tussen mensen te overbruggen. Dat stemde hem hoopvol en hij zag in taal de sleutel tot wereldvrede. In plaats van allerlei talen te leren, was het handiger één taal te spreken en schrijven die iedereen in de wereld beheerst, naast de eigen moedertaal.

Zo gezegd, zo gedaan. Zamenhof ontwikkelende een taal gebaseerd op de eenvoudigste regels over klank, woordvorming en zinsbouw van de talen die hij kende. Voor gekke uitzonderingen en complexe eigenaardigheden is er in het Esperanto geen plek. Een prima basis om te leren in een minor van een half jaar.

Deze HvA-minor zou zich moeten richten op studenten wereldwijd: internationalisering op z’n best

Een andere reden om deze taal als minor aan te bieden is het signaal dat je afgeeft in deze tijd die wederom bol staat van hokjes, identiteiten en het benadrukken van verschillen. De HvA kan met het afleveren van esperantisten bijdragen aan het overbruggen van internationale verschillen. Het netwerk van esperantisten wereldwijd is groot en is gericht op uitwisseling van ervaringen en verhalen. Het is een internationale vredesbeweging met taal als middel waar de HvA deel vanuit kan maken. Deze HvA-minor zou zich daarom moeten richten op alle bachelorstudenten wereldwijd. Internationalisering op z’n best.

We hebben toch genoeg aan Engels als taal om met elkaar te communiceren, hoor ik je denken. Klopt, alleen spelen pragmatisme en culturele en economische dominantie een grote rol bij de keuze voor Engels. Een symbool van hoop en overbrugging is het Engels daarmee zeker niet.

Op dit moment zijn er zo’n 1 miljoen esperantisten wereldwijd die de verbindende ambities van Zamenhof waarmaken. Elk jaar wordt het Esperanto-Wereldcongres georganiseerd waar sprekers uit meer dan vijftig landen samenkomen. Zullen we ons als HvA vast beschikbaar stellen als gastheer voor het congres van 2026? Ni bonvenigas vin al la HvA.