‘Ik ben de laatste die als boze boomer TikTok wil verbieden’

Nieuws, memes, viral TikTok-trends? De wereld van haar studenten gaat razendsnel, weet columnist Suzanne Okkes: als je eenmaal scrollt en swipet is er geen houden meer aan. Voor haar als docent is dat niet anders: ‘TikTok is als een boterham met pindakaas die nooit meer opgaat.’

Eén van de voorrechten van docent zijn vind ik het luisteren naar, en soms deelnemen aan, de gesprekken van studenten. Het liefst aan de randen van de les, maar soms ook middenin het gesprek. Jammer is dat ik het onderwerp vaak wat al te snel moet ‘parkeren’.

Er zijn van die klassen waarbij ik zo’n drie keer per uur streng moet roepen: ‘Mensen, we gaan het thema ADE / cijfers van het vorige blok / het ghosten van klasgenoot X nu even parkeren.’ Dat is een minpuntje van het docent-zijn: de bad cop spelen.

Op een zonnige middag half juni was het weer zover: de verhalen over het weekend leken het alsmaar te gaan winnen van mijn les. Ik wist het verslag van een mislukte date met moeite uit te stellen, maar tegen de tijd dat we gingen pauzeren was ik zelf ook benieuwd wat er nou mis was gegaan.

De student in kwestie had het weekend ervoor een blind date gehad, vertelde hij smakelijk lachend. Het begon al niet geweldig: de date kwam twintig minuten te laat. Kan gebeuren, was de consensus. Maar toen kwam het gesprek ook niet erg van de grond.

Met sociale media is een kinderdroom werkelijkheid geworden: wat lekker is, gaat nooit meer op

‘Toen vroeg ik maar wat z’n hobby’s waren,’ vertelde de teleurgestelde dater. ‘Zegt hij: “TikToks kijken!” Nah, dat vond ik al niks. Dus ik: wat voor TikToks dan? Komt-ie met: “Gewoon, van alles.” Ja, toen was ik er wel klaar mee, hoor.’ De anderen waren het roerend met hem eens. ‘BRUH. Dat KAN toch niet. Ga wat DOEN met je leven.’

Ik lachte met de studenten mee, maar het verhaal bleef me bezighouden. TikToks kijken, of scrollen in het algemeen, is pure ontspanning, juist zo lekker omdat het niets van je vraagt. Iedereen doet het, ook degenen die de TikTok-jongen zo veroordeelden, waarschijnlijk een paar uur per dag. Waarom waren wij het er dan zo over eens dat het níét je hobby kan zijn? Nog los van de vraag of het hele begrip ‘hobby’ misschien ook wat oubollig is.

Als kind kon ik dromen van een boterham met pindakaas die nooit opraakte. Leek me fantastisch. Ik stelde me precies voor hoe elk hapje dat ik van de magische boterham nam meteen weer aan zou groeien, zodat ik eeuwig door kon blijven eten zonder ooit een nieuwe te hoeven smeren. Met de komst van social media, en dan vooral TikTok, is die droom werkelijkheid geworden: je scherm biedt ieder moment van iedere dag precies wat je lekker vindt, en het raakt nooit, nooit op.

Als je een kwartier op TikTok spendeert, gaat er een uur in de echte wereld voorbij

Want je moet al zoveel. Moet je je vrije tijd dan óók nog op een nuttige of leerzame manier besteden? De dagen zitten vol met werk, school, sociaal leven, sporten, dingen voor je bestwil (eye roll). Dus vind je je ontspanning gewoon op al die momentjes tussendoor, in dat kleine scherm dat je altijd bij je hebt. Geen wonder dat we nauwelijks weerstand kunnen bieden aan de sirenenzang van TikTok en z’n gelijken.

TikTok voelt als een vrijplaats: lol maken in het moment, een pleister op al je onzekerheden. Zó lekker, die boterham die nooit opgaat. De naam is trouwens goed gekozen: als je een kwartier op TikTok zit, is er in de echte wereld een uur voorbij. Tik tok, tik tok, time is running out, Suzanne, vermaan ik mezelf terwijl ik reel na reel aan mijn branderige ogen voorbij laat gaan. Ga wat doen.

Want dat is een akelig kantje van sociale media: de apps zijn – bewust! – enorm verslavend ontworpen. Waar ik denk dat ik zelf kies om lekker te scrollen, dat ik de vrijheid kies en mezelf iets gun, houd ik vooral mezelf voor de gek. Een bevriende filosoof zei het mooi: we gebruiken social media als een uitvlucht, maar rennen zó een andere gevangenis in.

En nee, ik ben de laatste die als een boze boomer een achterhoedegevecht wil voeren om TikTok te verbieden. Maar ik vond het wel mooi en hoopvol dat de jonge generatie soms óók denkt: ga wat doen.