HvA werkt alleen nog samen met fossiele industrie als dat bijdraagt aan klimaat
HvanA
HvA-studenten tijdens de Shell Eco Marathon (archieffoto, 2018)
Het hoge woord is eruit: de HvA gaat voortaan niet zomaar meer samenwerken met de fossiele industrie. Maar hoe streng wordt het beleid? En wat betekent het voor onderzoekers en studenten? Rector Geleyn Meijer spreekt van een gulden middenweg: ‘We willen geen groene politie zijn.’
Stel, je bent een onderzoeker aan de HvA en je zou in samenwerking met Schiphol te weten willen komen hoe je vliegtuigen efficiënter achter elkaar kunt laten landen. Of je bent expert mobiliteit en wilt graag onderzoeken hoe je vloeibaar gas nog makkelijker van punt A naar B transporteert.
Is er op de HvA dan nog wel plek voor dat project? Het is maar de vraag. De hogeschool gaat voortaan alleen nog maar samenwerken met de fossiele industrie als dat het klimaat ten goede komt, zo heeft het College van Bestuur besloten.
Het besluit volgt ruim een jaar nadat de HvA-gemeenschap om input werd gevraagd. Waar het op neerkomt? De HvA doet fossiele bedrijven niet in de ban, maar wil wel kritischer zijn. Rector Geleyn Meijer geeft aan tafel in zijn kantoor antwoord op onze belangrijkste vragen.
Welke voorwaarden stelt de HvA voortaan aan fossiele samenwerkingen?
‘Partijen moeten de klimaatdoelen van Parijs onderschrijven, daarnaar handelen en daar transparant over zijn. Als wij als HvA samenwerkingen aangaan met fossiele bedrijven, dan moeten die projecten bijdragen aan die doelstellingen. Onderzoekers moeten daar voortaan verantwoording over afleggen. Dat zijn eigenlijk de belangrijkste veranderingen op een rij.’
Tegelijkertijd wil HvA de ‘academische vrijheid’ behouden, lezen we in het besluit.
‘Dat is inderdaad een fine line. We willen niet als “groene politie” optreden, zo is het ook. Individuele onderzoekers moeten we niet zomaar op voorhand verbieden om een onderzoek aan te vliegen. Er moet ruimte voor onderzoek en alternatieven blijven bestaan.’
Beeld: HvA | Geleyn Meijer, rector van het College van Bestuur
‘Maar dit besluit is niet vrijblijvend: wie zich hier niet aan houdt, krijgt dat te horen. Bij grotere, structurele en strategische samenwerkingen die faculteiten ingaan, vindt de kritische check bovendien al op voorhand plaats. Daar zijn we extra scherp op.’
Is er een commissie die straks gaat beoordelen wat er wel en niet kan?
‘Ja. Dat komt er zo spoedig mogelijk aan. We hebben nu al een ethische commissie die dit mogelijk als extra taak op zich krijgt. Daar gaan we nog een besluit over nemen.’
Oké, en wat als een student wil stagelopen bij BP of ExxonMobile, hoe zit dat?
‘Dit besluit gaat echt over ons onderzoek en treft studenten niet. We willen hen niet de kans ontnemen om stage te lopen bij bedrijven uit welke industrie dan ook. Daar moeten we geen opvoedkundige rol in aannemen, daar moeten studenten zelfstandig een besluit over kunnen nemen.’
‘We willen studenten niet de kans ontnemen om bij bedrijven als Shell stage te lopen’
Als we het hebben over de fossiele industrie, wie zijn dat dan precies?
‘Alle partijen die zich bezighouden met het oppompen en verwerken van fossiele brandstoffen en die daar hun bedrijfsmodel omheen hebben gebouwd. En partijen van wie het businessmodel daarvan afhankelijk is.’
‘Ik wil ze eigenlijk niet noemen – want ze worden al zo vaak als voorbeeld gebruikt – maar dan heb je het dus inderdaad over een partij als Shell. Je zou kunnen zeggen dat de landbouwsector, die veel diesel gebruikt en er dus ook afhankelijk van is, er ook onder valt.’
Van greenwashing mag geen sprake zijn bij samenwerkingen, stelt de HvA over samenwerkingen. Is de Shell Eco Marathon, waar de Faculteit Techniek jaarlijks aan meedoet, daar niet een schitterend voorbeeld van?
‘Nou, dat weet ik niet, als je me dat zo op de man af vraagt. De Eco Marathon bestaat al heel lang. Als er echt twijfels zijn bij zo’n initiatief en de vraag of dat geen greenwashing is, dan moeten we dat uitzoeken. Maar dat kan ik zo niet beantwoorden.’
Dus als mensen dat aangeven, gaat de HvA beoordelen of het inderdaad greenwashing is?
‘Dan moeten we daar wat mee, ja.’
Van universiteiten is bekend welke samenwerkingen er met de fossiele industrie zijn: het staat zelfs op een website. Hoe staat de HvA daarin?
‘Dit hebben we nog niet besproken. Maar bij alle samenwerkingen die we aangaan staat in principe onze handtekening als bestuur, dus er is ook een register van. Als het openbaren daarvan mensen helpt te verduidelijken om wat voor partijen het gaat, lijkt mij dat geen slecht idee.’
In het spoor van universiteiten
De druk op hoger onderwijsinstellingen om ‘kleur te bekennen’ in de klimaatcrisis is de afgelopen jaren steeds groter geworden. Instellingen moeten positie innemen en hun rol innemen in de klimaattransitie.
Dat schrijft het College van Bestuur over het besluit dat is genomen, en dat gevoel leeft niet alleen aan de HvA. Meerdere universiteiten hebben de afgelopen jaren al extra regels opgesteld ten aanzien van de fossiele industrie. Maar bedrijven helemaal uitsluiten? Dat doet eigenlijk geen enkele instelling.
In Amsterdam besloten de VU en UvA al in 2023 om alleen nog samen te werken met ‘fossiel’ als dat het klimaat ten goede komt. Hogescholen toffelen er wat achteraan en zijn over het algemeen nog niet zover. De HvA is voor zover bekend de eerste hogeschool die dit besluit neemt.
De HvA wil een open partner zijn en niet zomaar bedrijven uitsluiten, maar ook bijdragen aan de klimaattransitie. Kiest de HvA met het huidige besluit voor een gulden middenweg?
‘Ja. Dat was ook uitdrukkelijk de doelstelling. Sterker nog: ik denk zelfs dat het onze taak is als instelling om ook voortdurend die middenweg te zoeken, en niet in polariserende standpunten te verzaken. We nemen hiermee geen ideologische keuze. Het klimaatprobleem is een man-made issue en dat vraagt ook om een reactie van instellingen zoals de HvA. Maar om partijen helemaal buiten te sluiten? Nee, dat past daar niet bij.’
Tot slot: bij samenwerkingen met partners in conflictgebieden loopt eigenlijk dezelfde discussie. Gaat de HvA daar voor hetzelfde soort besluit, als in: ‘we sluiten niemand uit, maar we willen wel kritischer kijken met wie en hoe we samenwerken?’
‘Ik verwacht dat we daar ook heel gauw iets over kunnen communiceren als HvA. En ja… dan ga je een vergelijkbaar antwoord krijgen, denk ik.’
Geplaatst door
Eindredacteur bij HvanA. Ik volg en schrijf van alles en luister graag naar de verhalen die je te vertellen hebt. Tips voor zo’n goed verhaal op HvanA? Stuur een mailtje naar benne@hvana.nl.
