Ook de HvA omarmt generatieve AI steeds meer, maar tegen welke prijs?
Victor Schutijser
Conferentie Digitale Duurzaamheid
Generatieve AI is niet meer weg te denken uit de wereld, ook niet in het hoger onderwijs. Maar er zijn zorgen over het grote energie- en waterverbruik dat met de technologie gepaard gaat. Kan het duurzamer, ook op de hogeschool? ‘We denken hier op de HvA nog veel te weinig over na.’
‘Je bent haast dom als je geen ChatGPT gebruikt’, zei filosoof Bas Haring recent in een interview met het Hoger Onderwijs Persbureau. Iedereen kan nu toch van dit soort programma’s gebruikmaken en na je opleiding zal dat niet anders zijn. Dus waarom niet nu alvast flink oefenen als student?
Toch zit er ook een keerzijde aan al dat geprompt, want het kost allemaal erg veel stroom en water. De impact op het milieu lijkt daarmee enorm (zie kader onder). Tijd om het hierover te hebben, vonden onderzoekers van het lectoraat Responsible IT, dat er samen met de duurzaamheidsafdeling (Go-HvA) en enkele andere partijen een conferentie over hield. Want kán het ook zuiniger?
Conferentie
‘Ons digitale verbruik is een grote blinde vlek’, zegt docent-onderzoeker Rick van Kersbergen (van het lectoraat Responsible IT) donderdag bij de opening van het evenement. Zo’n honderd man luisteren aandachtig naar zijn verhaal, vooral mensen die zich met duurzaamheid en digitalisering bezighouden.
Met elke klik, mail en search hit ging al veel energie, water en CO2-uitstoot gepaard, vertelt Van Kersbergen. Maar nu is het onderwerp nog belangrijker geworden, want het verbruik aan energie en water lijkt met de komst van generatieve AI exponentieel te zijn toegenomen. Toch lijken we ons daarvan amper bewust.
‘Met een kort gesprekje op ChatGPT verbruik je evenveel als een uur filmpjes kijken op je telefoon’, legt hij ter vergelijking voor aan zijn publiek. En voor jolige AI-filmpjes zijn de kosten nog veel groter. Hoe gaan we daarmee om?
Hoger onderwijs
Donderdag gaat het vooral veel over wat je zelf kunt doen. Niet alleen als het gaat om het gebruik van chatbots, overigens.
Je kunt bijvoorbeeld ook wat minder vaak een mailtje sturen (ook dat kost CO2). Of misschien eens een digital clean-up day houden, zeggen twee afgestudeerden van de master Klimaatpsychologie in hun presentatie: gezellig de digitale werkkamer opruimen en samen met elkaar overbodige mailtjes en bestanden verwijderen.
Wat kost het?
Elke keer dat je ChatGPT, Gemini, Bard of vergelijkbare programma’s om hulp vraagt, kost dat stroom.
De rekenkracht die hiervoor nodig is, kan zorgen voor oververhitting in datacentra. Daarom is veel water nodig ter verkoeling van die datacentra. Soms wel (tientallen) miljoenen liters water per datacentrum, per dag.
De stroom die nodig is voor deze datacentra, rekent zich weer door in honderden tonnen CO2-uitstoot. Bij Microsoft namen de emissies sinds 2020 met dertig procent toe. Hoeveel op het conto van generatieve AI te schrijven is, is niet altijd even duidelijk. Big Tech-bedrijven stellen hun best te doen het verbruik te laten dalen, maar lijken daar ook niet altijd even eerlijk over.
Niet alleen individuele prompts kosten stroom. Ook het vooraf creëren (trainen) van de large language models waar programma’s als Bard gebruik van maken, kost veel stroom en water.
Belangrijk is ook dat bedrijven transparanter worden, een thema dat later op de ochtend aan bod komt. Alex de Vries-Gao, een datawetenschapper die al jarenlang cijfers over dit thema bijhoudt op zijn eigen website, vertelt erover in zijn presentatie. ‘Big Tech-bedrijven als Microsoft en Google hangen nu vooral het positieve verhaal op, over hoe AI positief kan bijdragen aan een energiezuinigere wereld.’
Maar intussen is het stroom- en waterverbruik van deze bedrijven fors aan het toenemen, sinds de introductie van de nieuwe tech. ‘AI is fundamenteel niet duurzaam’, concludeert De Vries-Gao. Maar zolang bedrijven daar niet eerlijk over zijn, wordt het moeilijker om er goed beleid op te voeren.
Richtlijnen
Volgens docent-onderzoeker Van Kersbergen moeten we hoe dan ook ‘veel meer over dit thema nadenken.’ Ook op de HvA, door bijvoorbeeld meer aan bewustwording te doen.
Nu staat in de AI-richtlijnen van de HvA nog maar weinig over duurzaamheid. Je kunt er als student rekening mee houden ‘door alleen afbeeldingen met AI te genereren als het toegevoegde waarde heeft’ – plaatjes kosten immers nog meer energie. Dat is het wel zo’n beetje.
‘Het is één ding om de digitale vaardigheid van studenten te stimuleren, maar je moet ook aandacht geven aan de keerzijde van deze applicaties’
Intussen wordt AI wel steeds meer omarmd door de hogeschool. Voorzitter van het College van Bestuur Jopie Nooren sprak al over het standaardiseren van medewerkerstaken met AI-chatbots. Ook heeft de hogeschool inmiddels haar eigen AI-chatbot, die beter met je privacy omgaat.
‘Een supergoed initiatief’, aldus Van Kersbergen, maar nog niet zuiniger dan andere aanbieders. Als iemand donderdag in de zaal wil weten wat daar de gevolgen van zijn, schat de onderzoeker in dat ‘het energieverbruik per HvA’er enorm stijgt’, als HvA AI Chat straks volledig zou zijn geïmplementeerd.
Beeld: Victor Schutijser | Hoeveel kost generatieve AI nu precies?
Zelf actie
De verantwoordelijkheid voor een duurzamere omgang met AI ligt niet alleen bij de hogeschool, vindt Van Kersbergen, maar bij ons allen. De hogeschool kan op zoek gaan naar duurzamere alternatieven en mogelijkheden, gebruikers moeten zelf ook bewuster met de technologie omgaan.
Voor de overheid zijn dit jaar aanbevelingen opgesteld over duurzaam, verantwoord gebruik van AI. De verwachting is dat het gebruik van chatbots daar leidt tot miljoenen extra kilo’s CO2-emissies, en tientallen miljoenen liters waterverbruik. Veel andere organisaties lijken eerder hun duurzaamheidsdoelstellingen aan te passen dan dat ze het gebruik van de techniek willen beperken, rapporteerde onderzoeksbureau CapGemini dit jaar.
Het is niet nodig om het gebruik van AI helemaal te ontmoedigen, denkt datawetenschapper De Vries-Gao. ‘Ik zie generatieve AI niet als iets wat je tegen moet houden’, laat hij na afloop van de dag weten. Maar de HvA draagt wel degelijk een verantwoordelijkheid, vindt hij. ‘Het is één ding om de digitale vaardigheid van studenten te stimuleren, het is ook belangrijk om voldoende aandacht te geven aan de keerzijde van deze applicaties.’
Geplaatst door
Eindredacteur bij HvanA. Ik volg en schrijf van alles en luister graag naar de verhalen die je te vertellen hebt. Tips voor zo’n goed verhaal op HvanA? Stuur een mailtje naar benne@hvana.nl.
