HvA-docent strijdt voor erkenning van blikjesverzamelaars in Amsterdam
Tessel Bruns
Mara en Reggie
Een groep statiegeldverzamelaars in Amsterdam heeft samen met HvA-docent en antropoloog Mara Voss een vakbond opgericht: The Amsterdam Can Collective. Samen willen zij hiermee het negatieve imago van statiegeldverzamelaars doorbreken. ‘Dit zijn mensen die hard werken voor hun geld’
De 38-jarige Reginald Houndjago – beter bekend als Reggie – is zo’n statiegeldverzamelaar. Hij doet zijn werk zonder zakken open te scheuren of vuilnisbakken overhoop te halen. Toch wordt hij vaak scheef aangekeken. ‘Mensen hebben hun oordeel al klaar, puur vanwege het stigma dat op dit werk rust.’
Dat moet anders, dacht Mara Voss (29), toen ze als onderdeel van haar onderzoek met deze groep ging meelopen. De docent Social Work deed negen maanden lang op eigen houtje etnografisch onderzoek naar de leefwereld van statiegeldverzamelaars. Een persoonlijk project, omdat ze nieuwsgierig was hoe mensen een bestaan kunnen opbouwen uit statiegeld. ‘Wat zijn hun normen en waarden, welke strategieën gebruiken ze om aan blikjes te komen, welke levensstijl houden ze erop na en hoe gaan ze onderling met elkaar om?’
Beeld: Tessel Bruns | Mara Voss
Stigmatisering
Tijdens haar onderzoek verzamelden Voss en de anderen bijna een miljoen blikjes, én ontstond het idee voor een vakbond.
‘Een thema dat daarbij steeds terugkwam is de stigmatisering van de doelgroep’, vertelt ze. ‘De negatieve reacties op straat. Mensen gaan ervan uit dat de verzamelaars alleen maar rommel maken.’ Terwijl Voss optrok met de doelgroep voerden ze gesprekken over het stigma dat hen achtervolgt. ‘Hoe tackel je zoiets? Wat kun je daartegen doen?’ Toen een van de verzamelaars voorstelde een vakbond op te richten, werd er in eerste instantie gelachen. ‘Maar het idee werd steeds serieuzer’, zegt Voss.
The Amsterdam Can Collective is de uitkomst van verschillende brainstormsessies met statieverzamelaars, vertelt ze.
‘Met de vakbond willen we de publieke opinie beïnvloeden door een positief beeld te laten zien van deze groep. Natuurlijk is er overlast, maar dat geldt lang niet voor iedereen. Dit zijn mensen die hard werken voor hun geld, die een leven creëren vanuit afval, die creatief en zelfredzaam zijn. Daar is ook wat voor te zeggen.’
Daarnaast hoopt het collectief dat beleidsmakers door de oprichting van de vakbond in gesprek gaan met de doelgroep in plaats van alleen over hen. Voss: ‘Zodat ze zelf kunnen aangeven wat hun behoeftes zijn.’
‘Steeds meer mensen beginnen in te zien dat wij als verzamelaars ook echt iets doen, ze kijken nu ook naar de mensen achter de blikjes’
Mobiliseren
Of het tot een officiële vakbond komt is nog wel even de vraag. ‘Veel verzamelaars zijn ongedocumenteerd en wat zij doen wordt niet officieel erkend als werk’, zegt Voss. ‘Maar tegelijkertijd kunnen wij onszelf ook prima mobiliseren en gesprekken voeren met beleidsmakers zonder dat wij ‘‘echt’’ hoeven te zijn.’
Reggie, de beoogd voorzitter van de nieuwe vakbond, is allang blij dat er iets aan het rollen is. ‘Steeds meer mensen beginnen in te zien dat wij als verzamelaars ook echt iets doen, ze kijken nu ook naar de mensen achter de blikjes.’ Dat merkt hij ook op straat. ‘Sommigen geven me nu hun lege blikjes gewoon in de hand. Dat is weleens anders geweest. Dan gooiden ze het voor mijn ogen in de vuilnisbak en keken ze me aan alsof ze wilden zeggen: haal het er maar uit.’
Link met werk HvA
Voss ziet een link met haar werk als docent bij de opleiding Social Work. Daar geeft ze het vak ‘de sociale agenda’, met bestaanszekerheid als centraal thema. ‘Ik begeleid studenten met het opstellen van een actieplan voor een maatschappelijk probleem dat ze zelf hebben gekozen en onderzocht’, vertelt ze.
Beeld: Tessel Bruns | Reggie
‘Net als ik zitten zij nu in de fase van actie ondernemen. Sommigen schrijven een artikel voor HvanA, anderen organiseren een lezing of starten een initatief om het openbaar vervoer inclusiever te maken. In feite heb ik dezelfde stappen doorlopen als zij met het oprichten van de vakbond, en volg ik dus mijn eigen lessen.’
Donderdag presenteerden de antropoloog en de verzamelaar de nieuwe vakbond voor het eerst, tijdens een lezing en paneldiscussie op de Vrije Universiteit. ‘Daar kwamen ook beleidsmakers op af die aan gaven in gesprek te willen gaan’, vertelt Voss.
‘Dat is precies wat we willen: het gesprek op gang brengen, onze ideeën meenemen naar het gemeentehuis en zo hopelijk de publieke opinie over statiegeldverzamelaars veranderen.’
