Ga uitval van studenten tegen door betere begeleiding, pleit Abdelhamid Idrissi

Te veel studenten vallen uit om redenen die je als hogeschool eigenlijk niet zou mogen accepteren. Dat vindt professor of practice Abdelhamid Idrissi, die in een nieuw onderzoek aandringt op betere studentbegeleiding: ‘Ken je studenten, daar gaat het uiteindelijk om.’

Het is een beetje de centrale vraag geworden achter het werk dat hij doet voor de HvA. Sinds Abdelhamid Idrissi in 2022 professor of practice op het gebied van diversiteit & inclusie werd, wil hij vooral een ding weten: hoe voorkom je dat een student uitvalt?

‘Omdat uitval in wezen over de basis gaat’, legt Idrissi die zoektocht uit. We spreken hem op het kantoor van Stichting Studiezalen, waarmee hij kwetsbare jongeren ondersteunt bij hun ontwikkeling. ‘Wat heeft iemand, wie die ook is, nodig om fijn de opleiding te doorlopen? En hoe help je daarin juist de meest kwetsbare studenten?’

‘We accepteren dat veel studenten uitvallen, terwijl we er wat tegen zouden moeten doen’

Idrissi had het zelf als student ook niet breed en dacht tijdens zijn opleiding Bouwkunde aan de HvA geregeld aan stoppen. Ook nu nog zijn er veel andere HvA-studenten die vanwege geld, schaamte of stress hun opleiding moeten afbreken, concludeerde hij in eerder onderzoek. Wat is er aan die uitval te doen? En wie neemt daarin – op de HvA – de verantwoordelijkheid?

Je concludeert nu dat de sleutel ligt bij de studentbegeleider. Waarom?
‘Studenten willen gezien worden, in mijn ervaring. Ze willen hun verhalen kwijt en hun problemen. Dat hebben docenten en begeleiders in dit onderzoek opnieuw bevestigd. Maar wat zij ook vertellen, is dat de begeleiding van deze studenten te vaak niet op de juiste manier wordt ingevuld.’

Je spreekt in het onderzoek van een ‘begeleidingsparadox’ op de HvA. Wat bedoel je hier precies mee?
‘Aan de ene kant willen we uitval voorkomen, aan de andere kant lijken we het soms ook wat te accepteren of stimuleren. Begeleiders zeggen ook geregeld tegen hun studenten: zeg, als jij nu in een heel moeilijke periode zit thuis, is het prima om even niet met je studie bezig te zijn en de boel even stop te zetten. Dat is ook zo: studeren is natuurlijk ook een periode van persoonlijke ontwikkeling.

Maar we moeten wel zeker weten waarom het gebeurt, het niet zomaar accepteren en zicht op de oorzaken krijgen. Daarin zijn we nu niet proactief genoeg en daarin kan een studentbegeleider juist veel betekenen.’

Bij sommige opleidingen is de uitval van studenten liefst 85 procent, stel je in het onderzoek. Dat kan toch niet alleen aan een gebrek aan studiebegeleiding liggen?
‘Nee, dat klopt. Zo hebben we ook een docent gesproken die zei dat er massale uitval onder eerstejaars van zijn opleiding was, al jaren. Waarom? Simpel, zei hij, de wiskundetoets. Die zou extreem ingewikkeld zijn, vooral voor studenten die van het mbo kwamen.’

‘We mogen een voorbeeld nemen aan het mbo, waar al veel meer een cultuur is van ‘‘studenten erbij houden’’

‘Bij dit soort voorbeelden denk ik ook: waarom accepteren we dat, als het al jaren gebeurt? We lijken die uitvallers in zo’n situatie ook niet de kans te willen geven om het wél te halen. Volgens mij moeten we ook het lef hebben om dat te veranderen.’

Dat betekent meer verantwoordelijkheid nemen voor je studenten?
‘Ja. Neem een ander voorbeeld: het gebeurt weleens dat een student even twee weken niet aanwezig is. Daar is iets mee aan de hand, zou je zeggen, daar houd je even contact mee. Maar docenten hebben daar nu lang niet altijd de tijd voor. Is het niet belangrijk om zo’n afwezige student actief op te zoeken en te vragen: hé, hoe gaat het met je?’

Jij vindt van wel?
‘Absoluut. Wat dat betreft mogen het wo en hbo een voorbeeld nemen aan het mbo, waar al veel meer sprake is van een cultuur van ‘’studenten erbij houden.’’ Op basis- en middelbare scholen accepteren we de uitval van leerlingen ook niet. Waarom dan wel in het hbo?’

Dit hele onderzoek is erop gestoeld dat de sb’er dé centrale figuur is als het gaat om het voorkomen van uitval. Maar blijft het onderwijs zelf dan niet te veel buiten schot? Bij de finance opleidingen nam de uitval in jaar 1 fors toe toen het curriculum op de schop ging.

‘Zeker, begeleiding is niet het hele verhaal. In zo’n situatie lijkt de inspraak van studenten mij ook heel belangrijk, zodat je het probleem snel kunt tackelen. Maar met dit argument verleg je het probleem wel weer. Ik wil juist benadrukken dat het stuk studentbegeleiding óók als de basis moet worden gezien, niet als iets dat er nog even bij komt.’

In algemene zin blijft vaak onduidelijk waarom studenten uitvallen. De HvA heeft een ‘exit monitor’, maar die levert eigenlijk totaal geen info op, omdat studenten die uitstromen hem amper invullen. Moet de HvA haar uitval niet sowieso eens serieuzer onderzoeken?
‘Ik denk dat dat goed zou zijn. Ken je student, daar begint het uiteindelijk allemaal mee. Een begeleider weet – als het goed is – precies waarom iemand uitvalt. Als een begeleider dat in data verwerkt, kun je de HvA op dit vlak ook weer verbeteren. Dat studenten de exit monitor niet invullen, lijkt me logisch. Ze zijn al vertrokken.’

Nog even dit: ben je niet bang dat dit rapport op het verkeerde moment komt, gezien de naderende bezuinigingen op de HvA?
‘Ik snap de vraag, maar op de lange termijn hoeft meer begeleiding geen extra geld te kosten. Ik denk namelijk dat we hier uiteindelijk meer studenten mee binnenhouden, en dat zou de HvA juist weer geld opleveren.’

‘Ik heb Jopie (Nooren, red.) en Geleyn (Meijer, red.) nog niet gesproken over de inhoud van het onderzoek.( Maar bij de gesprekken die ik tot nu toe heb gevoerd over dit onderwerp heb ik al wel gemerkt hoe belangrijk zij dit vinden. Het is niet de bedoeling dat dit rapport in de ladekast belandt, dat moge duidelijk zijn.’