‘De klik tussen docent en student is misschien wel belangrijker dan de lesinhoud’

Docent Jacob Eikelboom schrijft elke twee weken een column over het verwarrende leven op en rond de hogeschool. Benieuwd wat er nodig is om studenten enthousiast mee te laten doen in de klas? Jacob heeft wel een idee: leer elkaar eerst eens goed kennen.

De wittebroodsweken zijn achter de rug, zo voelde het na zes weken les aan de nieuwe eerstejaarsstudenten. De start van de opleiding, een huwelijk van vier jaar, is begonnen.

Een enkeling haakte af en verliet het huwelijksbootje. Maar de meeste van mijn studenten die ik lesgeef in jaar 1 zitten na zes weken nog in de klas en komen gemotiveerd naar de les. Een hoopvol begin van een mooie verbintenis voor de komende jaren.

Die verbintenis hangt niet alleen af van de juiste studiekeuze, maar ook zeker van een goede match tussen student en docent. Een opleiding is een papieren ding, tot er opeens een docent voor je neus staat. Of we bij elkaar passen, docent en student, is voor velen misschien nog wel een belangrijkere vraag dan of de inhoud van de opleiding bij je past, merkte ik weer aan het begin van dit studiejaar.

Zij weten nu dat ik een feminist ben die schilderijen koopt, ik leerde van hen welke drugs er gebruikt worden en waar

In die eerste zes lesweken van blok 1 ontdek je razendsnel of er een match is, ja of nee. Dit jaar was die match succesvoller dan andere jaren. Er zijn minder studenten en dus minder klassen, maar de liefde is groter. En die liefde zit hem vooral in persoonlijk contact en minder in onderwijsinhoud, zo lijkt het wederom.

Ik zag dat toen ik voor de evaluatie van mijn vak vroeg of studenten een paar dingen konden noemen die ze onthouden hadden van afgelopen blok. Dat u een feminist bent, zeiden ze; hoe donorvaderschap er uitziet, dat ik mezelf humanist noem, wat latten is en dat u daar fan van bent en dat u niet zo van regels houdt en dat u liever een schilderij koopt dan een nieuwe auto nog meer details uit gesprekken die ik mij niet eens kon herinneren. Mijn hele privéleven en ideeënwereld gingen in enkele minuten aan mij voorbij.

Mijn missie was geslaagd. De start van een goed huwelijk vereist binding en binding zit hem in persoonlijke, wederzijdse interesse. Zo heb ik ook van alles van hen geleerd in zes weken onderwijs. Waar ik de beste kebab in West moet eten, dat Vlissingen een te gekke stad is en Apeldoorn niet zo, dat de beste paardenrijschool zich in Zuid-Oost bevindt, welke smoesjes je kan gebruiken als je een stiekem liefje hebt, dat een studente het een uitdaging lijkt de eerste vrouwelijke imam van Nederland te worden, welke drugs er gebruikt worden en waar, waarom er drie trouwjurken gedragen worden op een huwelijk van een zus waar ik meteen voor werd uitgenodigd, welke bijbaantjes in en uit zijn, maar vooral veel klein en groot lief en leed, over ziekte, dood, exen en nieuwe liefdes, angsten en toekomstdromen.

Maar alleen met wederzijdse interesse en verbonden voelen kan je geen diploma halen. Er moet ook gewerkt worden. Ik bedoel de inhoud van vak, zei ik, om terug te keren naar de vraag wat ze geleerd hadden de afgelopen zes weken.

Natuurlijk komen studenten hiernaartoe om zich te ontwikkelen, maar dat lukt pas als je weet wie je voor je hebt

Wat taal en seksisme met elkaar te maken hebben, dat je aan een man denkt als je het over een advocaat hebt, hoe het komt dat veel mensen die meisje in plaats van dat meisje gebruiken, wat het betekent als iemand hen/hun achter een naam heeft staan, wat omgangsvormen in mailcontact met een docent en medestudent zijn en wat we precies moeten doen voor de toets en hoe een toetsinzage werkt.

Geen van de genoemde zaken was expliciete lesinhoud of een vastgelegd lesdoel. Het waren allemaal onderwerpen die spontaan aan bod kwamen, waar vragen over waren of waar anekdotes over werden gedeeld. Lesinhoud en leerdoelen zijn blijkbaar ondergeschikt aan wat studenten onthouden van de eerste kennismaking met hun opleiding. Wat beklijft zijn verhalen, het liefst persoonlijke, dingen die je altijd al eens had willen weten of handigheden voor de dagelijkse omgang met onbekenden.

Die waarneming staat in schril contrast met het de dichtgetimmerde concepten waar het onderwijs tegenwoordig bol van staat. Leeruitkomsten, geïntegreerd onderwijs, toetsmatrijzen en rubrics. Concepten die niet per se bijdragen aan binding, maar waar we eerstejaarsstudenten wel mee overladen. Ze moeten meteen in de mal.

Natuurlijk komen studenten naar de HvA om te leren en zich te ontwikkelen. Maar dat gaat beter op vruchtbare grond. Bij sommige studenten moet je ploegen, bij sommigen bemesten, bij anderen kunnen de zaadjes meteen de grond in. Maar dat weet je pas als je weet wie je voor je hebt. En dat geheim geven studenten alleen prijs als ze zich verbonden voelen.

U bent een soldaat, zei een studente na een van de eerste lessen afgelopen blok. Bedoel je het als een compliment of niet, vroeg ik haar, terwijl ik aan haar houding en toon merkte dat het dat eerste was. Oh my god, meneer, zei ze net niet beledigd. Ze was even vergeten dat ik de leeftijd van haar vader had. Ik voel mij gewoon op mijn gemak om dat te zeggen, zei ze. Leeftijdsverschil doet er niet toe in het huwelijk dat een opleiding heet. Wederzijdse interesse en nieuwsgierigheid wel, dat zijn de ingrediënten voor geslaagde wittebroodsweken.