25 jaar HvA: iedere docent herinnert zich ‘die ene student’
Pascal Tieman
Een student die komt uithuilen, die je terechtwijst of die je op een idee brengt. Wie lesgeeft herinnert zich altijd ‘die ene student’. Vijf docenten over hun bijzondere ontmoetingen.
Respect voor depressie
Inke Schaap geeft psychologielessen aan verpleegkundestudenten. Hoewel ze serieuze onderwerpen bespreekt, staan haar lessen bekend als actueel, authentiek, spontaan en met humor. ‘Brian kwam een paar jaar geleden na een college naar me toe’, zegt Schaap. ‘Hij zei: “U geeft leuke lessen, op een onconventionele manier die me aan het denken zet”.’
Ik was ervan overtuigd dat mijn manier van lesgeven werkt, maar nog nooit had een student dat zo tegen mij uitgesproken. Dankzij Brian zie je deze manier van lesgeven nog steeds terug in mijn colleges.’
‘Begin dit jaar maakte ik het tegenovergestelde mee met een dappere eerstejaars student. In de pauze van een hoorcollege kwam ze naar me toe. Ze had zelf psychische klachten gehad en vond mijn toon niet respectvol.’ ‘Daar schrok ik van en na de pauze heb ik meteen toegelicht dat ik niemand disrespecteer. Ik legde uit dat depressie een heftig onderwerp is, maar dat erover leren wel leuk kan zijn. Sindsdien ben ik voorzichtiger en me meer bewust van de indruk die ik maak tijdens het lesgeven. Ik leg vaker mijn eigen ervaring met psychiatrie uit, zodat studenten merken dat ik weet waarover ik het heb.’
Docent als pedagoog
Erica Neutel is docent bij faculteit Onderwijs & Opvoeding. Veertien jaar geleden werd filmmaker en columnist Theo van Gogh vermoord. Neutel was er ondersteboven van. De dag erna vroeg ze aan haar mentorstudenten of ze op hun stage iets hadden gemerkt van de nasleep van de moord.
Kiki liep stage op een middelbare school. Een aantal scholieren in haar klas had geroepen dat Mohammed B. een held was, en dat de moord een reden was voor een feest. ‘Als mij dat was overkomen, was ik weggelopen’, zegt Neutel, ‘maar Kiki ging met de leerlingen in gesprek’.
Ze legde op een eenvoudige manier uit dat Van Gogh een zoon had die nu geen vader meer heeft. Ze vroeg haar leerlingen of vermoorden de beste optie is als je het oneens bent met iemand. Daarop concludeerden de leerlingen dat praten waarschijnlijk beter is.’
‘Kiki verplaatste zich fantastisch in het basale kinderlijke niveau van de leerlingen. Daardoor kwam hun gezonde verstand terug. Kiki zei: “Die kinderen praten alleen hun broers na, ze komen echt niet zelf met dat idee.” Dat vond ik geweldig.’
‘Kiki weet dat het indruk op mij heeft gemaakt. Ik heb het tegen haar gezegd toen ze afstudeerde. Lesgeven blijft een combinatie van door de knieën gaan op niveau van je leerlingen en hen aan hun jasje ophijsen naar jouw niveau. En soms moet je een pedagoog zijn, net zoals Kiki dat deed.’
Studenten voor de klas
Claire Powell begeleidt studenten bij hun stage. Sommigen leggen de lat hoog, zoals derdejaars student Chloe, die onlangs een presentatie gaf aan tweedejaars. ‘Chloe liep stage bij de Olympische Spelen in Zuid-Korea’, zegt Powell.
‘Ze legde aan de tweedejaars studenten heel gebalanceerd uit wat de voor- en nadelen zijn van de Spelen. Dat boeren, zonder enige interesse in sport, van hun land werden verdreven. Dat een bos werd gekapt om er stadions neer te zetten. Maar ook dat Noord- en Zuid-Korea door de Spelen weer met elkaar praten. Haar bevindingen kwamen precies overeen met conclusies uit rapporten van andere grote sportevenementen.’
‘Stages in het buitenland halen studenten altijd uit hun comfortzone. Dat biedt inspiratie voor andere studenten en zet ze aan het denken. Chloe legde haar moeilijkheden en anekdotes open op tafel en kon feilloos uitleggen waarom het belangrijk is te zoeken naar uitdagende stages.’
‘Het zijn juist de ervaringsverhalen die belangrijk zijn. Een docent hoeft bijna geen kennis te delen, want alles staat online. Ik laat steeds vaker studenten aan elkaar lesgeven, zodat ze elkaar inspireren. Ik had zelf ook het verhaal van Chloe kunnen vertellen, maar het is geloofwaardiger om het uit haar mond te horen.’
Kritiek waar je wat mee kunt
Rik Almekinders is docent aan de faculteit Techniek. Sinds een jaar of vijf maakt Rik wekelijks een uitstapje naar de faculteit Gezondheid aan de Tafelbergweg. ‘Ik kom een halve dag techniekles geven aan de studenten van de minor zorgtechnologie’, zegt hij. ‘Opvallend veel vrouwen! Dat ben ik als techniekdocent niet gewend.’
‘Dit jaar was Sabira één van die vrouwen. Sabira droeg een hooggesloten zwarte jas met glimmende knopen en een hoofddoek. Ik schatte haar in als een vrome moslima. Mogelijk sla ik met die associatie de plank volkomen mis.’
‘Een van mijn kwaliteiten als docent is dat ik mijn lessen afstem op wat ik denk dat studenten nodig hebben. Dat kan overkomen als ‘vaag’. Misschien was ik ook wel wat vaag, met mijn deadlines en opdrachten. Sabira sprak me daar onmiddellijk op aan. Ze deed dat opgewekt maar zeer vasthoudend en ze had volkomen gelijk. Ik voelde me daarbij helemaal niet aangevallen.’
‘De studenten van zorgtechnologie communiceren via een app die Slack heet. Omdat ik op z’n hoogst misschien een keer per week met Slack moet werken, heb ik niet de moeite genomen om me heel erg in de app te verdiepen. Dus ik vroeg Sabira of zij wat voor mij op Slack wilde zetten. Dat wilde ze wel. Wat ik van Sabira leer, is dat het belangrijk is om in ons onderwijs een ontspannen sfeer te organiseren.’
Geen slachtoffer
Toen Zijan Wang als docent begon, had hij niet gedacht dat hij heel persoonlijke verhalen van studenten zou horen. Als mentor leerde hij wel anders. Wang leerde van zijn student Hovsep dat je geen slachtoffer hoeft te zijn van wat je overkomt. ‘Hovsep komt uit Armenië’, zegt Wang. ‘En hij is in Syrië opgegroeid. Door de oorlog kon hij zijn studie in Syrië niet afmaken en moest hij hier opnieuw beginnen. Zijn eerdere mentor vertelde me dat zijn vader was overleden en dat ik op hem moest letten.’
‘Toen ik voor het eerst met Hovsep sprak, zag hij er tevreden en blij uit. Hij was heel sociaal en geliefd bij zijn medestudenten, maar sprak nooit over zijn verdriet. Nadat we een vertrouwensband hadden opgebouwd, deelde hij het verhaal over zijn vader en familie met me. Het was de enige keer dat hij dat deed.’
‘Natuurlijk denk ik dat hij van binnen rouwt, maar van buitenaf blijft hij sterk. Hij zegt dat zijn verdriet alleen naar buiten komt als hij teruggaat naar Armenië, waar een deel van zijn familie woont. Hovseps situatie is het tegenovergestelde van de mijne. Mijn familieleden zijn gezond, houden van me en steunen mij mentaal en ook financieel toen ik nog studeerde in Amsterdam. Dankzij Hovsep als mentorstudent en vriend, word ik continu herinnerd aan de veerkracht die een mens kan hebben in moeilijke omstandigheden. Je hoeft geen slachtoffer te zijn als je daar niet voor kiest.’
Afkomstig uit: HvA magazine Creating Tomorrow Together, najaar 2018
Tekst: Didi de Vries
