De rente op je studieschuld gaat omhoog, maar wat betekent dit precies?
Unsplash / Emil Kalibradov
Het hoge woord is eruit: in 2023 ga je 0,46% extra betalen over het bedrag dat je leent bij ome DUO. Wat betekent dat precies voor je studieschuld: moet je nu veel meer terugbetalen over wat je leent of valt het mee? HvanA geeft antwoord op je vijf meest prangende vragen.
Rente op je studieschuld, huh?
Wat is dit nu? Moet je volgend jaar ineens extra geld gaan betalen over je studielening? Jarenlang was het bedrag dat je bij DUO leende het bedrag dat je terug moest betalen. En nu gaat de overheid daar ineens extra geld op innen, mag dat zomaar?
Zeker: die rente op je studieschuld was er namelijk altijd al. Het is alleen zo dat de rente de afgelopen zes jaar op nul procent stond. Daarom hoefde je de afgelopen jaren dus niets extra’s over je lening te betalen en daar zijn studenten dus aan gewend geraakt. Voor oudere generaties is de rente echter niets nieuws, ter vergelijking: in 1992 stond-ie nog op elf procent.
Waarom je rente betaalt over je studielening? Dat is omdat jouw studielening gekoppeld is aan de rente op de leningen die Nederland zelf als land heeft afgesloten bij andere banken en landen. Die leningen noem je staatsobligaties.
Nederland betaalt rente over die staatsobligaties, en betaalt die terug over een looptijd van vijf jaar. Nu de rente op die staatsobligaties komend jaar stijgt (vooral door de inflatie, en de maatregelen die banken nemen om die inflatie tegen te gaan), gaat de rente op jouw studieschuld dus ook omhoog. En die geldt dus voor vijf jaar, even lang als de rente op staatsobligaties.
En vanaf komend jaar komt daar dus verandering in?
Jep. De rente op jouw studielening is namelijk gekoppeld aan de rente op staatsobligaties – lang verhaal, gaan we niet helemaal uitleggen – en die rente komt vanaf volgend jaar weer boven de 0 procent uit (zie kader).
Studentenvakbonden maken zich boos over die renteverhoging. Een petitie van de Landelijke Studentenvakbond en FNV Young & United om de renteverhoging tegen te gaan, is inmiddels al meer dan 100.000 keer getekend. Volgens hen zijn studenten voorgelogen en is dit de zoveelste klap voor de pechgeneratie.
Oké, balen, maar wat betekent dit nu? Hoeveel moet ik de komende jaren dan extra gaan betalen over wat ik leen?
Ben je hbo-student, dan is de rente op wat je leent komend jaar 0,46 procent. Dat is vandaag officieel bekendgemaakt. Wie komend jaar 10.000 euro leent, heeft vervolgens dus een schuld van (1,0046 x 10.000 =) 10.046 euro.
Toch ligt het niet zo simpel, want ieder jaar wordt weer een nieuwe rente vastgesteld over wat je leent. Leen je in 2024 of 2025 (bovenop je basisbeurs), dan geldt daar straks dus weer een andere rente over. Afhankelijk van in welk jaar je leent, wordt dus bepaald hoeveel rente je over je schuld moet betalen. Dat maakt het dus onmogelijk om te zeggen wat je nu precies extra kwijt gaat zijn aan je schuld, de komende jaren.
‘Zodra je moet aflossen, wordt er rekening gehouden met je inkomen’
En wat als ik de afgelopen jaren heb geleend, geldt daar dan nog wel een nulrente voor?
Dat hangt er maar net vanaf. Hier wordt het nog wat ingewikkelder, houd je vast!
De rente over wat je moet terugbetalen geldt namelijk voor vijf jaar. Immers, de rente op je studieschuld is gelijkgesteld aan de rente op wat Nederland moet terugbetalen aan staatsobligaties, en die hebben een looptijd van vijf jaar. Iedere vijf jaar wordt het rentepercentage over de schuld die je nog hebt openstaan dus weer aangepast door een nieuw vast te stellen rentepercentage. Lastig te begrijpen? Jazeker. Een voorbeeld.
Stel dat je in 2018 moest beginnen met het afbetalen van je studieschuld. Dan hoefde je daar de afgelopen jaren geen rente over te betalen: immers, in 2018 stond de rente nog op nul procent. Maar in 2023 is het weer vijf jaar later dan 2018, en wordt het oude rentepercentage over je studieschuld vervangen door de nieuwe rente, namelijk 0,46 procent. Die rente loopt dan de komende vijf jaar. Nog niet duidelijk?
Begon je in 2018 met terugbetalen, dan betaal je vanaf 2023 dus voor het eerst 0,46 procent rente extra over je schuld. Die rente geldt dan voor vijf jaar. Moest je in 2019 beginnen met afbetalen? Dan zal dus pas (vijf jaar later) in 2024 worden bepaald wat de nieuwe rente over jouw schuld wordt. Vijf jaar later is er weer een nieuw percentage, enzovoort, enzovoort.
Lekker dan: ik hoorde al bij de pechgeneratie en nou krijg ik dit er ook nog bij. Houdt de overheid dan helemaal geen rekening met mij en mijn schuld? Wat als ik het niet kan betalen?
Zodra je moet aflossen, wordt er rekening gehouden met je inkomen. Verdien je weinig, dan hoef je dus misschien niet eens je hele schuld terug te betalen. Vul de Rekenhulp van DUO maar eens in, die je laat zien hoeveel je maandelijks terug moet betalen over je schuld.
Stel dat je invult dat je nu moet beginnen met het aflossen van een studieschuld van 20.000 euro. Je bent begonnen met werken maar verdient niet bijster veel, laten we zeggen: ook zo’n 20.000 euro per jaar. In dat geval hoef je maandelijks niets af te lossen, terwijl je wel bent begonnen met het ‘afbetalen’ van je schuld. Waarom?
Omdat je volgens DUO betaalt naar ‘draagkracht’, oftewel: naar waartoe je financieel in staat bent. De overheid gaat de komende jaren dus niet van jou vragen schuld af te lossen als je te weinig verdient. Daar verandert een eventuele rente niets aan. Dit kan betekenen dat je uiteindelijk lang niet je hele schuld hoeft af te betalen – of er nu rente op die schuld zit of niet.
Dinsdagavond wordt er in de Eerste Kamer gestemd over een motie van de Partij voor de Dieren om de rente op studieleningen te bevriezen op 0 procent. De SP en de PVV ondertekenden de motie eveneens.
De Landelijke Studentenvakbond heeft nog een sprankje hoop dat de senatoren ervoor zullen zorgen dat het tij gekeerd wordt, schrijft de vakbond op Twitter, en dat zo de renteverhoging niet door zal gaan.
Oh ja, ik las dit laatst: waarom betalen mbo’ers in vredesnaam meer?
Mbo-studenten betalen meer rente, zoals het Financieele Dagblad eerder al berichtte. Hbo’ers en uni-studenten krijgen een rente van 0,46%, maar voor mbo’ers ligt die komend jaar veel hoger, namelijk op 1,78%.
Dat komt doordat mbo’ers de afgelopen jaren nog wel recht hadden op een basisbeurs, en daarom niet onder de terugbetalingsregels van het leenstelsel vielen. Net als hbo-studenten die extra bijleenden vóór het leenstelsel betalen zij dus meer rente, én hebben ze minder lang de tijd om terug te betalen: 15 jaar in plaats van 35 jaar.
Toch is dat verschil niet helemaal terecht, vindt ook minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. Hij heeft daarom al laten weten op Twitter dat het ministerie dit verschil gaat rechttrekken, en wel per studiejaar 2023/24. Er ligt nu een wetsvoorstel klaar om voortaan dezelfde rente te laten gelden voor alle studenten, dus ook mbo’ers. Het duurt alleen nog wel een jaar voordat het zover is. Dat betekent dat mbo’ers die vanaf januari 2023 lenen, daar nog wel meer rente over moeten betalen dan jij, de hbo’er.
