Docent schrijft boek over Cruijff: ‘Een god, maar ook een heel normale kerel’

19 april 2022
Beeld:

Pascal Pop | Jan Luitzen, Mik Schots en Johan Cruijff (2007)

Geplaatst door
Benne van de Woestijne
Op
19 april 2022

Komende week zou hij 75 jaar zijn geworden: Johan Cruijff, de legendarische nummer 14. Sportkundedocent Jan Luitzen interviewde hem in 2007 urenlang en brengt nu een boek uit over die memorabele ontmoeting in Barcelona.

Wie de magie wil proeven van hoe het was om als klein jochie naar het voetbalstadion te gaan en daar Johan Cruijff live te zien voetballen, moet maar eens praten met Jan Luitzen. De HvA-docent en sporthistoricus was een jaar of elf, twaalf toen hij de spelverdeler begin jaren zeventig groot zag worden bij Ajax.

 

‘Cruijff was geweldig, zo goed dat we hem als jochies niet eens durfden na te spelen op het voetbalveldje. Je was stekeblind als je niet zag wat voor een godheid Cruijff op voetbalgebied was. De man was een ballerina, een kunstenaar, een artiest die dingen deed die nog nooit gezien waren. Vijf dingen tegelijk voerde hij uit, altijd zag hij wat er ging gebeuren op het veld en hoe je een fout kon corrigeren. Voor ons jochies was hij een grootheid, een absolute held.’

Beeld: Dik Bruynesteyn | Johan Cruijff door de ogen van tekenaar Dik Bruynesteyn (1927-2012): ballerina, dirigent, prater en baltovenaar. Met dank aan Ruud Gosse, voor wie de nooit eerder gepubliceerde tekening is gemaakt in 2005.

Vijftien jaar geleden schreef Luitzen samen met zijn jeugdvriend Mik Schots al een biografie over Cruijff. Nu komt het van een nieuw boek: ‘Nooit iets doen op de normen van een ander’, waarin het gesprek dat ze toen met Cruijff hadden volledig uitgeschreven op papier staat. ‘We wilden iets speciaals maken ter ere van het jaar dat hij 75 zou zijn geworden. Vorig jaar luisterden Mik en ik de opname van dat interview terug en dachten we: wat een leuk gesprek was dat eigenlijk, vol Amsterdamse humor en brutaliteit… kunnen we daar niet nog iets mee?’ 

 

Terug naar Barcelona

Luitzen kan smakelijk over het avontuur uit 2007 vertellen. Samen met Schots had hij een hele reeks mensen uit de omgeving van Cruijff al geïnterviewd; nu was het tijd om Cruijff zelf te spreken, zodat hij op die verhalen kon reageren. ‘Man, we waren bloednerveus toen we daar bij Cruijff aanbelden. Mik en ik geloofden allebei niet in God, maar vonden wel: als Gods plaatsvervanger op aarde rondloopt, dan is ‘t Johan Cruijff.’

‘Cruijff wist wat voor impact hij had op gewone stervelingen als wij’ 

God of niet, ‘Cruijff bleek eigenlijk een heel normale kerel’, merkte Luitzen. ‘Hij wist natuurlijk wat voor impact hij had op gewone stervelingen als wij. Dus stelde hij ons meteen gerust: of we ook een koffietje wilden, een cappuccinootje misschien? Cruijff praatte heel makkelijk, zo zakte ons adrenalinepeil wat en toen zijn we gaan doen waarvoor we gekomen waren: kritische vragen stellen, met een gezonde portie Amsterdamse gogme.’

Beeld: Pascal Pop | Jan Luitzen (links) en Mik Schots interviewen Johan Cruijff op 7 februari 2007 in Barcelona

Openhartig en vrij

Twee-en-een-half uur kregen ze de tijd van Cruijff, terwijl ze op maximaal een half uurtje hadden gerekend. ‘Hij waardeerde kennelijk wel dat we als Amsterdammers geen blad voor de mond namen.’ Half elf kwamen ze binnen, kwart-over-een ’s middags stonden ze weer buiten met de voor hen ‘heilige’ audio-opname van het gesprek in handen. Die opname is de basis van het boek dat vanaf vandaag in de winkels ligt.

 

Luitzen merkte bij terugluisteren vorig jaar hoe openhartig en vrij Cruijff daarin sprak. Over voetbal alleen gaat het in het gesprek niet; allerlei andere onderwerpen passeren de revue: zijn gezin, het geruchtmakende ontslag als trainer van Barcelona en de ‘judassen’ in zijn omgeving. Na elke passage uit het interview analyseren Luitzen en Schots wat Cruijff daarin allemaal zei, hoe daaruit blijkt wie hij was en waarvoor hij stond. Met een vleugje ironie, dat wel.

Beeld: Daniël Rommens | Jan Luitzen

Een sociale, lieve gast

Wie Cruijff was? Dat blijkt voor Luitzen vooral uit wat Cruijff vertelde over die keer in Washington, toen hij eens langs een voetbalveldje liep en daar een gehandicapt jongetje zag spelen dat steeds maar naast de bal schopte. ‘Cruijff besluit op dat jochie af te stappen, leert hem hoe die zijn lichaamshouding kan verbeteren en opeens slaagt dat ventje er een paar keer in om raak te trappen. Dat jochie krijgt toch wel zo’n gelukzalige lach op het gezicht. “Nou”, zegt Cruijff, “dat gevoel, daar doe je het nou allemaal voor.” Dat hij de Johan Cruyff Foundation heeft opgericht, heeft denk ik alles met dat gevoel te maken, en met wie Cruijff wilde zijn.’

 

Zelf zal de legende er niet meer over kunnen meediscussiëren: in 2016 overleed Johan Cruijff aan de gevolgen van longkanker. Wat had hij zelf eigenlijk van het boek gevonden? ‘Cruijff had een prima gevoel voor humor, dus de stukken waarin we hem met een vleugje ironie analyseren, had hij wel kunnen waarderen waarschijnlijk. Ik heb hem natuurlijk nooit echt persoonlijk gekend, maar ik denk dat we wel een aardig beeld van hem hebben gekregen. Cruijff zat vol tegenstrijdigheden, maar we hebben hem vooral als een lieve, sociale gast leren kennen.’

 

Nooit iets doen op de normen van een ander ligt vanaf vandaag in de boekenwinkels.