Racisme op Amfi: jagers in lendendoekjes en het n-woord in colleges
Daniël Rommens
Op mode-instituut Amfi worden studenten van kleur gediscrimineerd en achtergesteld, zo melden verschillende (oud-)studenten aan HvanA. Ze spreken van een ‘zwijgcultuur’ en een ‘onveilige omgeving’. Sommigen verlieten hun opleiding vanwege de aanhoudende ongelijke behandeling.
Het is een presentatie die alle Amfi-studenten in de eerste week van hun opleiding zien. In een PowerPoint krijgen ze les over hoe ze informatie moeten opzoeken in de bibliotheek. De eenentwintig slides staan vol met afbeeldingen van zwarte mannen in lendendoekjes en met pijl en boog, afgewisseld met foto’s van een kudde gnoes. Studenten worden opgeroepen om als ‘jagers en verzamelaars’ op zoek te gaan naar informatiebronnen. De presentatie sluit af met de woorden: ‘Happy hunting!’
Vorige week plaatste Amfi een zwart vierkant op hun Instagrampagina vanwege #BlackOutTuesday. Die actie leidde tot veel kritiek. De Instagrampost werd door (oud-)studenten ook gebruikt als plek om hun negatieve ervaringen met de opleiding te delen. Meer dan honderd mensen vertelden er hun persoonlijke verhaal.
Vier dagen later volgde er een statement met excuses op zowel Instagram als in een e-mail naar alle Amfi-studenten. ‘Op Amfi hebben incidenten plaatsgevonden die door studenten en medewerkers als pijnlijk zijn ervaren. Daar hebben we spijt van en bieden we onze oprechte excuses voor aan.’
Grote mond? Dan krijg je een herkansing
Het is een van de incidenten die bij Amfi-studenten van kleur zorgde voor een onveilig gevoel op de campus. Meerdere studenten en oud-studenten laten aan HvanA weten dat zij zich jarenlang gediscrimineerd voelden op hun opleiding. Een student noemt een incident waarin het snel checken van haar telefoon leidde tot een woordenwisseling met de docent. ‘Hij zei dat “mijn soort” hem nooit respecteert. Achteraf zei hij studenten te bedoelen, maar ik weet heel goed dat hij het over zwarte mensen had’, zegt de student, die anoniem wil blijven.Van de studenten die anoniem aan het woord komen is de naam bij de redactie bekend. Ze is bang dat het uitspreken van haar verhaal gevolgen heeft voor haar scriptie. ‘Dat heb ik eerder meegemaakt. Als ik ongelijk behandeld werd en mijn mond open trok, had ik een herkansing te pakken.’
De studenten schetsen het beeld van een instituut waar vaker racistische incidenten plaatsvinden, maar waar de meldingen daarover geen gevolgen krijgen. Meerdere klachten bij mentoren, vertrouwenspersonen of de examencommissie worden volgens de studenten niet of nauwelijks behandeld. ‘Dan krijg je een e-mail met excuses en de belofte dat ze echt iets gaan veranderen, maar dat voelt meer als damage control’, zegt eerstejaarsstudent Francisco Julião.
Internationale student Raia Gumay stopte al na een semester met haar opleiding Fashion & Management, omdat ze zich niet veilig voelde op de campus. ‘Iedere keer als ik me uitsprak over het feit dat studenten niet met me wilden samenwerken, en me negeerden in de gang, werd gezegd: “Zo zijn Nederlandse studenten nou eenmaal”. Het zorgde ervoor dat ik altijd dacht dat het aan mij lag; dat ik gewoon te gevoelig ben.’ Volgens oud-docent Linnemore Nefdt, die vijfentwintig jaar lang lesgaf op Amfi, is er sprake van een zwijgcultuur. ‘Zodra er klachten binnenstromen, houden leidinggevenden elkaar de hand boven het hoofd. Amfi weet al jaren van deze problemen, maar zo lang er niet over wordt gepraat, verandert er niets.’
Ghetto
Tijdens een opdracht over verschillende buurten van de stad, wordt tijdens een les op Amfi Amsterdam Zuidoost genoemd. De docent noemt het een ‘ghetto’ en stelt dat studenten daar ‘gelukkig’ dit jaar geen opdracht hoeven te maken. In andere colleges wordt herhaaldelijk het n-woord gebruikt. ‘Dit is niet wat ik had verwacht van een school in het progressieve Nederland’, zegt oud-student Aaliyah Smith, die zelf uit de Verenigde Staten komt. ‘Een docent zei dat mijn inspiratieboek, waarin ik foto’s van zwarte modellen toonde, “te zwart” was.’ Ze stapte meerdere keren naar de examencommissie, en besloot uiteindelijk te stoppen met haar opleiding.
Volgens Aaliyah was het lastig om je over de discriminatie van docenten uit te spreken. ‘Mijn klasgenoten zagen dat ik anders behandeld werd, maar niemand durfde er wat van te zeggen. Zelfs andere zwarte studenten zeiden dat ik mijn mond moest houden, en voor minder problemen moest zorgen.’ Ze noemt haar ervaring op Amfi ‘emotioneel en fysiek uitputtend’ tot het punt waarop ze suïcidale gedachten kreeg. ‘Ik raad zwarte studenten altijd af om naar Amfi te gaan. Het jaar dat ik daar studeerde, was het verschrikkelijkste van mijn leven.’
‘Ik raad zwarte studenten altijd af om naar Amfi te gaan’
Spijt
‘Ik had altijd het gevoel dat ik op safe moest spelen, en dus niet te veel mijn eigen cultuur in opdrachten moest verwerken’, zegt een anonieme student, die ook vreest voor haar scriptiecijfer. ‘Als ik een opdracht kreeg, dacht ik gelijk na over hoe Amfi het zou willen zien. Ik ging het spelletje meespelen, omdat je als donkere student al een punt achter staat. Achteraf heb ik wel spijt dat ik me zo aanpaste. Ik laat nu pas mijn stem horen.’ Oud-docent Linnemore herkent dit gevoel. ‘Ik nam mezelf vaak kwalijk dat ik me niet genoeg heb uitgesproken, maar ik heb het wel gedaan. Ik was alleen op dat moment niet altijd in staat om het gevecht aan te gaan.’
Aaliyah is inmiddels begonnen aan een mode-opleiding in een andere stad. ‘Hier werken docenten van kleur en wordt er wel rekening gehouden met verschillende studenten. Het kan dus wel.’ Raia is voor het komende collegejaar toegelaten tot de UvA. ‘Ik twijfel om terug te gaan naar Amsterdam, ik ben toch wel een beetje getraumatiseerd.’
(De tekst loopt door onder de podcast.)
Reactie van Amfi
Dirk Reynders, directeur van Amfi, zegt de verhalen van studenten serieus te nemen. ‘De recente gebeurtenissen hebben ons doen inzien dat er echt iets moet veranderen. Graag willen wij de studenten, docenten en medewerkers er nog meer bij betrekken om samen te bouwen aan een inclusieve opleiding door mee te werken aan het organiseren van events en ontwikkeltrajecten die nodig zijn om deze ambitie te verwezenlijken. Dit onderwerp is urgenter dan ooit.’
